De la vie heureuse (juxtalinéaire)
73 pages
Français

De la vie heureuse (juxtalinéaire)

-

Le téléchargement nécessite un accès à la bibliothèque YouScribe
Tout savoir sur nos offres
73 pages
Français
Le téléchargement nécessite un accès à la bibliothèque YouScribe
Tout savoir sur nos offres

Description

De la vie heureuseSénèqueÉdition bilingue latin-françaisTraduction suivie de Joseph BaillardTraduction juxtalinéaire de Didier-Anne-Jérôme DelaunayLibrairie Hachette, [1881]Voir aussi : Édition avec traduction juxtalinéaire et fac-similésÉdition bilingue avec traduction suivie Édition bilingue avec traduction juxtalinéaireChapitre I Chapitre IChapitre II Chapitre IIChapitre III Chapitre IIIChapitre IV Chapitre IVChapitre V Chapitre VChapitre VI Chapitre VIChapitre VII Chapitre VIIChapitre VIII Chapitre VIIIChapitre IX Chapitre IXChapitre X Chapitre XChapitre XI Chapitre XIChapitre XII Chapitre XIIChapitre XIII Chapitre XIIIChapitre XIV Chapitre XIVChapitre XV Chapitre XVChapitre XVI Chapitre XVIChapitre XVII Chapitre XVIIChapitre XVIII Chapitre XVIIIChapitre XIX Chapitre XIXChapitre XX Chapitre XXChapitre XXI Chapitre XXIChapitre XXII Chapitre XXIIChapitre XXIII Chapitre XXIIIChapitre XXIV Chapitre XXIVChapitre XXV Chapitre XXVChapitre XXVI Chapitre XXVIChapitre XXVII Chapitre XXVIIChapitre XXVIII Chapitre XXVIIIDe la vie heureuse (juxtalinéaire) - 1>I. Vivere, Gallio frater, omnes beatevolunt : sed ad pervidendum, quid sitquod beatam vitam efficiat, caligant.Adeoque non est facile consequibeatam vitam, ut ab ea quisque eolongius recedat, quo ad illamconcitatius fertur, si via lapsus est :quæ ubi in contrarium ducit, ipsavelocitas majoris intervalli causa fit.Proponendum est itaque primum,quid sit quod appetamus : ...

Informations

Publié par
Nombre de lectures 371
Langue Français
Poids de l'ouvrage 3 Mo

Extrait

De la vie heureuseSénèqueÉdition bilingue latin-françaisTraduction suivie de Joseph BaillardTraduction juxtalinéaire de Didier-Anne-Jérôme DelaunayLibrairie Hachette, [1881]Voir aussi : Édition avec traduction juxtalinéaire et fac-similésÉdition bilingue avec traduction suivieÉdition bilingue avec traduction juxtalinéaireChapitre IChapitre IChapitre IIChapitre IIChapitre IIIChapitre IIIChapitre IVChapitre IVChapitre VChapitre VChapitre VIChapitre VIChapitre VIIChapitre VIIChapitre VIIIChapitre VIIIChapitre IXChapitre IXChapitre XChapitre XChapitre XIChapitre XIChapitre XIIChapitre XIIChapitre XIIIChapitre XIIIChapitre XIVChapitre XIVChapitre XVChapitre XVChapitre XVIChapitre XVIChapitre XVIIChapitre XVIIChapitre XVIIIChapitre XVIIIChapitre XIXChapitre XIXChapitre XXChapitre XXChapitre XXIChapitre XXIChapitre XXIIChapitre XXIIChapitre XXIIIChapitre XXIIIChapitre XXIVChapitre XXIVChapitre XXVChapitre XXVChapitre XXVIChapitre XXVIChapitre XXVIIChapitre XXVIIChapitre XXVIIIChapitre XXVIIIDe la vie heureuse (juxtalinéaire) - 1>I. Vivere, Gallio frater, omnes beatevolunt : sed ad pervidendum, quid sitquod beatam vitam efficiat, caligant.Adeoque non est facile consequibeatam vitam, ut ab ea quisque eolongius recedat, quo ad illamconcitatius fertur, si via lapsus est :quæ ubi in contrarium ducit, ipsavelocitas majoris intervalli causa fit.Proponendum est itaque primum,quid sit quod appetamus : tunc
circumspiciendum est, quacontendere illo celerrime possimus :intellecturi in ipso itinere, si modorectum erit, quantum quotidieprofligetur, quantoque propius ab eosimus, ad quod nos cupiditasnaturalis impellit. Quamdiu quidempassim vagamur, non ducem secuti,sed fremitum et clamorem dissonumin diversa vocantium, conteritur vitainter errores, brevis, etiamsi diesnoctesque bonæ menti laboremus.Decernatur itaque et quo tendamus,et qua ; non sine perito aliquo, cuiexplorata sint ea, in quæprocedimus : quoniam quidem noneadem hic, quæ in ceterisperegrinationibus, conditio est. In illiscomprehensus aliquis limes, etinterrogati incolæ non patiunturerrare : at hic tritissima quæque via,et celeberrima, maxime decipit. Nihilergo magis præstandum est, quamne, pecorum ritu, sequamurantecedentium gregem, pergentesnon qua eundum est, sed qua itur.Atqui nulla res nos majoribus malisimplicat, quam quod ad rumoremcomponimur : optima rati ea, quæmagno assensu recepta sunt,quodque exempla pro bonis multasunt : nec ad rationem, sed adsimilitudinem vivimus. Inde iste tantacoacervatio aliorum super aliosruentium. Quod in strage hominummagna evenit, quum ipse se populuspremit, nemo ita cadit ut non alium inse attrahat, primi exitio sequentibussunt : hoc in omni vita acciderevideas licet ; nemo sibi tantummodoerrat, sed alieni erroris et causa etauctor est. Nocet enim applicariantecedentibus : et dum unusquisquemavult credere quam judicare,nunquam de vita judicatur, sempercreditur : versatque nos et præcipitattraditus per manus error, alienisqueperimus exemplis. Sanabimur, simodo separemur a cœtu : nunc verostat contra rationem, defensor malisui, populus. Itaque id evenit, quod incomitiis, in quibus eos factosprætores iidem qui fecere mirantur,quum se mobilis favor circumegit.Eadem probamus, eademreprehendimus ; hic exitus est omnisjudicii, in quo secundum plures datur.De la vie heureuse (juxtalinéaire) j - 1I. Gallio frater,I. Gallion, mon frère,omnes volunt vivere beate :tous veulent vivre heureusement :sed caligantMais ils ne-voient-pas-clairad pervidendumà distinguerquid sit quod efficiatquest-ce qui produitvitam beatam.la vie heureuse.Estque adeo non facileEt il est tellement peu facileconsequi vitam beatam,d'attcindre la vie heureuse,
consequi vitam beatam,ut quisque recedat ab ea,si est lapsus via,eo longius quo ferturconcitatius ad eam :quæ ubi ducitin contrarium,velocitas ipsafit causamajoris intervalli.Itaque primumest proponendumquid sit quod appetamus ;tunc est circumspiciendumqua possimus celerrimecontendere illo :intellecturi in itinere ipso,si modo erit rectum,quantum profligeturquotidie,quantoque simus propiusab eo ad quodcupiditas naturalisnos impellitQuamdiu quidem vagamurpassim,secuti non ducem,sed fremitumet clamorem dissonumvocantiumin diversa,vita brevis,etiamsi dies noctesquelaboremusmenti bonæ,conteritur inter errores.Itaque decernaturet quo tendamus,et qua ;non sine aliquo perito,cui sint explorata eain quæ procedimus ;quoniam quidem conditionon est eadem hicquæ in ceterisperegrinationibus.In illis aliquis limescomprehensus,et incolæ interrogatinon patiuntur errare :at hic quæque viatritissima et celeberrimadecipit maxime.Nihil ergoest præstandum magis quamne sequamurgregem antecedentium,ritu pecorum,pergentes non quad'attcindre la vie heureuse,que l'on s'écarte d'elle,si l’on s’est trompé de route,d'autant plus loin qu'on se porteplus vivement vers elle :et quand cette route conduità l'opposé,la rapidité même de la marchedevient la caused'un plus grand éloignement.C'est pourquoi premièrementnous devons-mettre-sous-nos-yeuxquel est le but que nous poursuivons ;puis nous devons chercher,par quel moyen nous pouvons le plus vitenous diriger vers-ce-but :devant comprendre dans le voyage même,si toutefois il est direct,combien d'efforts on perdchaque-jour,et combien nous sommes plus prèsde ce but vers lequelle désir naturelnous pousse.Tant-que certes nous erronsçà et là,ayant suivi non pas un guide,mais la rumeuret le cri discordantdes gens qui nous appellentdans des directions opposées,la vie qui est courte,même-si jours et nuitsnous travaillionspour avoir une âme saine,est usée dans les égarements.C'est pourquoi qu’il soit décidéet vers-quel-but nous devons-tendre,et par-quel-moyen ;non sans quelque guide habile,par qui aient été explorées ces régionsdans lesquelles nous nous avançons ;puisque en vérité la conditionn'est pas la même icique dans les autresvoyages.Dans ceux-ci un sentierbattu,et les habitants interrogésne permettent pas de s’égarer :mais ici chaque routela plus frayée et la plus fréquentéetrompe le plus.Rien doncne doit être effectué plus que ceci,que nous ne suivions pasle troupeau de ceux qui nous précèdent,à la manière des bêtes,allant non par-où
est eundum,sed qua itur.Atqui nulla resnos implicatmalis majoribus,quam quod componimurad rumorem :rati ea optimaquæ sunt receptamagno assensu,quodque exempla multasont pro bonis :nec vivimus ad rationem,sed ad similitudinem.Inde ista tantacoacervatio ruentiumaliorum super alios.Quod evenit inmagna strage hominum.quum populus ipsese premit,nemo caditita ut non attrahatalium in se,primi sunt exitiosequentibus :licet videashoc acciderein vita omni ;nemo erratsibi tantummodo,sed est et causa et auctorerroris alieni.Nocet enimapplicari antecedentibus :et dum unusquisque mavultcredere quam judicare,nunquam judicaturde vita,semper creditur :errorque traditus per manusnos versat et præcipitat,perimusque exemplisalienis.Sanabimur, si modoseparemur a cœtu :nunc vero populusstat contra rationem,defensormali sui.Itaque id evenitquod in comitiis,in quibus iidemqui fecere prætoresmirantur eos factos,quum favor mobilisse circumegit.Probamus eadem,on doit aller,mais par-où l'on va.Or aucune chosene nous enlacedans des maux plus grandsque ceci, que nous nous réglonssur la rumeur publique :convaincus que ces actes sont les meilleursqui sont accueillisavec une grande approbation,et ceci, que des exemples nombreuxsont à-la-place·(tiennent lieu) de bons :et nous ne vivons pas selon la raison,mais selon la ressemblance.De là cette si-grandeaccumulation de gens qui tombentles uns sur les autres.Ce qui arrive dansune grande chute d’hommes,quand la foule elle-mêmes'écrase,quand personne ne tombede-telle-sorte qu'il n'entraîne pasun autre sur lui,et quand les premiers sont à perteà ceux qui les suivent :il est-possible que tu voiescela arriverdans la vie en-général ;nul ne s'égarepour soi seulement,mais il est et la cause et l'auteurde l'égarement d'-autrui.Il est-nuisible en effetde s'attacher à ceux qui vont-devant :et pendant que chacun préfèrecroire plutôt que juger,jamais on ne jugesur la vie,toujours l'on croit :et l'erreur transmise de main-en-mainnous roule et nous précipite,et nous périssons par les exemplesd’-autrui.Nous nous guérirons, si seulementnous nous séparons de la foule :mais maintenant le peuplese-dresse contre la raison,comme défenseurdu mal qui-lui-est-propre.C'est pourquoi cela arrivequi arrive dans les comices,dans lesquels les mêmes hommesqui ont fait les prêteurss'étonnent qu'ils aient été faits,quand la faveur capricieuses'est retournée.Nous approuvons les mêmes choses,
reprehendimus eadem ;nous blâmons les mêmes choses ;hic est exitustelle est lissueomnis judicii in quode tout jugement dans lequeldaturla sentence est donnéesecundum plures.suivant le-plus-grand-nombre.De la vie heureuse (juxtalinéaire) - 2>II. Quum de beata vita agitur, non estquod mihi illud discessionum morerespondeas : « Hæc pars major essevidetur » Ideo enim pejor est. Nontam bene cum rebus humanis agitur,ut meliora pluribus placeant :argumentum pessimi, turba est.Quæramus, quid optimum factum sit,non quid usitatissimum : et quid nosin possessione felicitatis æternæconstituat, non quid vulgo, veritatispessimo interpreti, probatum sit.Vulgum autem tam chlamydatosquam coronatos voco. Non enimcolorem vestium, quibus prætextacorpora sunt, adspicio : oculis dehomine non credo ; habeo meliuscertiusque lumen, quo a falsis veradijudicem : animi bonum animusinveniat. Hic, si unquam illi respirareet recedere in se vacaverit, o quamsibi ipse verum, tortus a se, fatebitur,ac dicet : « Quidquid feci adhuc,infectum esse mallem : quidquid dixiquum recogito, mutis invideo :quidquid optavi, inimicorumexsecrationem puto ; quidquid timui,dii boni, quanto melius fuit, quamquod concupivi ! Cum multisinimicitias gessi, et in gratiam exodio (si modo ulla inter malos gratiaest) redii : mihi ipsi nondum amicussum. Omnem operam dedi, ut memultitudini educerem, et aliqua dotenotabilem facerem : quid aliud quamtelis me opposui, et malevolentiæ,quod morderet, ostendi ? » Videsistos, qui eloquentiam laudant, quiopes sequuntur, qui gratiæ adulantur,qui potentiam extollunt ? omnes autsunt hostes, aut (quod in æquo est)esse possunt. Quam magnusmirantium, tam magnus invidentiumpopulus est.Quin potius quæro aliquid usubonum, quod sentiam, non quodostendam ? ista quæ spectantur, adquæ consistitur, quæ alter alteristupens monstrat, foris nitent,introrsus misera sunt.De la vie heureuse (juxtalinéaire) j - 2II. Quum agiturII. Quand il s'agitde vita beata,de la vie heureuse,non est quodil ny a pas lieu que
mihi respondeas illudmore discessionum« Hæc parsvidetur esse major. »ldeo enim est pejor.Non agitur tam benecum rebus humanis,ut melioraplaceant pluribus :turbaest argumentum pessimi.Quæramus quid sit factumoptimum,non quid usitatissimum ;et quid nos constituatin possessionefelicitatis æternæ,non quid sit probatum vulgo,pessimo interpreti veritatis.Voco autem vulgumtam chlamydatos,quam coronatos.Non enim adspiciocolorem vestium,quibus corporasunt prætexta ;non credo oculisde homine ;habeo lumenmelius certiusque,quo dijudicem veraa falsis :animus inveniatbonum animi.Hic, si unquamvacaverit illi,respirare et recedere in se,o quam, tortus a se,ipse sibi fatebitur verum,ac dicet : « Mallemquidquid feci adhucesse infectum :quum recogitoquidquid dixi,invideo mutis :puto exsecrationeminimicorumquidquid optavi ;dii boni,quanto quidquid timuifuit melius quamquod concupivi !Gessi inimicitiascum multis,et redii ex odioin gratiam(si modo ulla gratiaest inter malos) :nondum sum amicustu me répondes cecià la façon des votes-par-division« Ce côté-ciparaît être plus nombreux. »Pour-ce motif en effet il est pire.Il n’est pas agi si bienenvers les choses humaines,que les idées meilleuresplaisent au-plus-grand-nombrela fouleest une preuve du pire.Cherchons quel est l'actele meilleur,non quel est le plus usité ;et ce qui nous établiten possessiond’un bonheur éternel,non pas ce qui est approuvé de la foule,très mauvais juge de la vérité.Or j’appelle fouleautant les porteurs-de-chlamydesque les porteurs-de-couronnes.Je ne regarde pas en effetla couleur des vêtements,dont les corpssont couverts ;je ne me-fie pas aux yeuxsur l'homme ;j'ai une lumièremeilleure et plus sûre,par laquelle je peux-distinguer le vraidu faux :que l’âme trouvele bien de l'âme.Celle-ci, si jamaisloisir-est à ellede respirer et de rentrer en soi,ô combien, torturée par elle-même,elle-même s’avouera la vérité,et dira : « J’aimerais-mieuxtout ce que j'ai fait jusqu'-icine pas avoir été fait :quand je réfléchisà-tout-ce-que j'ai dit,j’envie les muets :je regarde comme une malédictiond'ennemistout-ce-que j'ai souhaité ;dieux bons,combien tout-ce-que j’ai crainteût été meilleur quece que j’ai désiré !J'ai eu des inimitiésavec beaucoup,et je suis revenu de la haineà la concorde(si toutefois aucune concordeexiste entre méchants) :je ne suis pas-encore ami
mihi ipsi.Dedi omnem operamut me educeremmultitudini,et me facerem notabilemaliqua dote :quid aliud quamme opposui telis,et ostendi malevolentiæquod morderet ? »Vides istosqui laudant eloquentiam,qui sequuntur opes,qui adulantur gratiæ,qui extollunt potentiam ?Omnes aut sunt hostesaut (quod est in æquo)possunt esse.Populus invidentiumest tam magnusquam magnusmirantium.Quin quæro potiusaliquid bonum usu,quod sentiam,non quod ostendsm ?ista quæ spectantur,ad quæ consistitur,quæ alter stupensmonstrat alteri,nitent foris,sunt misera introrsus.de moi-même.J'ai donné tout mon soinpour que je m’arrachassede la multitude,et me rendisse remarquablepar quelque mérite :qu’ai-je fait autre chose queje me suis exposé aux traits,et ai montré à la malveillancequelque chose qu’elle pouvait-mordre ? »Vois-tu ces hommesqui vantent l'éloquence,qui suivent la richesse,qui flattent le crédit,qui exaltent la puissance ?Tous ou sont des ennemis,ou (ce qui est en égalité (égal)peuvent être des ennemis.Le peuple des envieuxest aussi nombreuxqu’est nombreuxcelui des admirateurs.Que-ne cherché-je plutôtquelque chose de bon dans la pratique,que je sente,non que je montre ?ces biens qui sont regardés,devant lesquels on s’arrête,que l'un stupéfaitmontre à l'autre,brillent au-dehors,sont misérables intérieurement.De la vie heureuse (juxtalinéaire) - 3>III. Quæramus aliquid non in speciembonum, sed solidum et æquabile, eta secretiore parte formosius ; hoceruamus. Nec longe positum est ;invenietur ; scire tantum opus est,quo manum porrigas. Nunc velut intenebris vicina transimus,offensantes ea ipsa, quædesideramus. Sed ne te per circuitustraham, aliorum quidem opinionespræteribo : nam et enumerare illaslongum est, et coarguere : nostramaccipe. Nostram vero quum dico, nonalligo me ad unum aliquem ex Stoicisproceribus : est et mihi censendi jus.Itaqne aliquem sequar, aliquemjubebo sententiam dividere : fortasseet post omnes citatus, nihilimprobabo ex his quæ prioresdecreverint, et dicam : « Hoc ampliuscenseo. » Interim, quod inter omnesStoicos convenit, rerum naturæassentior ; ab illa non deerrare, et adillius legem exemplumque formari,sapientia est. Beata est ergo vita,conveniens naturæ suæ ; quæ non
aliter contingere potest, quam siprimum sana mens est, et inperpetua possessione sanitatissuæ ; deinde, si fortis ac vehemens,tum pulcherrima et patiens, aptatemporibus, corporis suipertinentiumque ad id curiosa, nonanxie : tunc aliarum rerum quæ vitaminstruunt, diligens, sine admirationecujusquam : usura fortunæmuneribus, non servitura. Intelligis,etiamsi non adjiciam, sequiperpetuam tranquillitatem, libertatem,depulsis his, quæ aut irritant nos, autterritant. Nam pro voluptatibus, et proillis quæ parva ac fragilia sunt, et inipsis flagitiis noxia, ingens gaudiumsubit, inconcussum, et æquabile ;tum pax et concordia animi, etmagnitudo cum mansuetudine.Omnis enim ex infirmitate feritas est.De la vie heureuse (juxtalinéaire) j - 3III. Quæramus aliquidnon bonum in speciem,sed solidum et æquabile,et formosiusa parte secretiore ;eruamus hoc.Nec est positum longe ;invenietur ;opus est tantum scirequo porrigas manum.Nunc velut in tenebristransimus vicina,offensantes ea ipsaquæ desideramus.Sed ne te trahamper circuitus,præteribo quidemopiniones aliorum :nam est longumet illas enumerare,et coarguere :accipe nostram.Quum vero dico nostram,non me alligoad aliquem unumex proceribus Stoicis :jus censendi est et mihi.Itaque sequar aliquem,jubebo aliquemdividere sententiam :et fortassecitatus post omnes,improbabo nihil ex his quæpriores decreverint,et dicam :« Censeo hoc amplius. »Interim, qnod convenitIII. Cherchons quelque bienqui soit non bien en apparence.mais massif et homogène,et qui soit plus beaudans sa partie plus intime ;exhumons ce bien-là.Et il n’est pas placé loin ;il sera trouvé ;besoin est seulement de savoirou tu dois-tendre la main.Maintenant comme dans les ténèbresnous passons devant les objets voisins,heurtant ceux mêmesque nous désirons.Mais pour que je ne te traîne paspar des détours,je passerai à la vérité sous silenceles opinions des autrescar il serait trop longet de les enumérer,et de les réfuter :écoute la nôtre.Mais quand je dis la nôtre,je ne m'attache pasà quelqu’undes chefs stoïciens :le droit d’opiner est aussi à moi.C’est pourquoi je suivrai l’un,je prierai tel autrede diviser son avis :et même peut-êtreappelé après tous,je ne désapprouverai rien de ce queles premiers auront décidé,et je dirai :« Je pense ceci de plus. »Cependant, ce qui est convenu
inter omnes Stoicos,assentior naturæ rerum ;non deerrare ab illa,et formari ad illius legemexemplumque,est sapientia.Beata est ergo vita,conveniens naturæ suæ ;quæ non potest contingerealiter quam si primummens est sana,et in possessione perpetuasuæ sanitatis ;si deinde fortisac vehemens,tum pulcherrimaet patiens,apta temporibus,curiosa sui corporispertinentiumque id,non anxie :tunc diligens aliarum rerumquæ instruunt vitam,sine admiratione cujusquam :usura muneribus fortunænon servitura.Intelligis,etiamsi non adjiciam,tranquillitatem perpetuamet libertatem sequi,his depulsis,quæ aut irritantaut territant nos.Nam pro voluptatibuset pro illis quæ suntparva et fragilia,et noxiain flagitiis ipsis,subit gaudium ingens,inconcussum et æquabile ;tum pax et concordia animi,et magnitudocum mansuetudine.Omnis enim feritasest ex infirmitate.entre tous les stoîciens,je veux-suivre la nature ;ne pas s’écarter d’elle,et se former d’après sa loiet son modèle,est la sagesse.Heureuse est donc la vie,s’accordant avec sa nature propre ;laquelle vie ne peut se-réaliserautrement que si d’abordl’âme est saine,et en possession perpétuellede sa santé ;si ensuite elle est forteet énergique,puis très belleet patiente,s’ajustant aux circonstances,prenant-soin de son corpset de ce qui s’y rapporte,sans-anxiété :puis s’occupant des autres chosesqui soutiennent la vie,sans étonnement pour aucune :devant se servir des dons de la fortune,ne devant pas s’y asservir.Tu comprends,même-si je ne l’ajoute pas,une tranquillité perpétuelleet la liberté venir-à-la-suite,ces causes ayant été écartées,qui ou irritenton effraient nous.Car au lieu des plaisirset au lieu de ces avantages qui sontchétifs et fragiles,et nuisiblesdans les désordres mêmes,arrive une joie grande,imperturbable et constante ;puis la paix et l'accord de l'âme,et la grandeuravec la douceur.Car toute cruautéprovient de la faiblesse.De la vie heureuse (juxtalinéaire) - 4>IV. Potest aliter qnoque definiribonum nostrum, id est eademsententia, non iisdem comprehendiverbis. Quemadmodum idemexercitus modo latius panditur, modoin angustum coarctatur, et aut incornua, sinuata media parte,curvatur, aut recta fronte explicatur ;vis illi, utcunque ordinatus est, eademest, et voluntas pro iisdem partibusstandi ; ita finitio summi boni alias
diffundi potest et exporrigi, aliascolligi, et in se cogi. Idem utique erit,si dixero : Summum bonum est,animus fortuita despiciens, virtutelætus ; aut, invicta vis animi, peritarerum, placida in actu, cumhumanitate multa, et conversantiumcura. Libet et ita finire, ut beatumdicamus hominem eum, cui nullumbonum malumque sit, nisi bonusmalusque animus ; honesti cultor,virtute contentus quem nec extollantfortuita, nec frangant ; qui nullummajus bonum eo, quod sibi ipse darepotest, noverit ; cui vera voluptas eritvoluptatum contemptio. Licet, sievagari velis, idem in aliam atquealiam faciem, salva et integrapotestate, transferre. Quid enimprohibet nos beatam vitam dicere,liberum animum, et erectum, etinterritum ac stabilem, extra metum,extra cupiditatem positum ; cui unumbonum honestas, unum malumturpitudo ? Cætera vilis turba rerum,nec detrahens quidquam beatæ vitæ,nec adjiciens, sine auctu acdetrimento summi boni veniens acrecedens. Hoc ita fondatum necesseest, velit nolit, sequatur hilaritascontinua, et lætitia alta atque ex altoveniens, ut quæ suis gaudeat, necmajora domesticis cupiat. Quidni istapenset bene cum minutis, et frivolis,et non perseverantibus corpusculimotibus ? quo die infra voluptatemfuerit, et infra dolorem erit.De la vie heureuse (juxtalinéaire) j - 4IV. Bonum nostrumpotest definiri quoque aliter,id est eadem sententiacomprehendi verbisnon iisdem.Quemadmodumidem exercitusmodo panditur latius,modo coarctaturin angustum,et aut curvatur in cornua,parte media sinuata,aut explicaturfronte recta ;utcumque est ordinatus,vis est eadem illi,et voluntas standipro iisdem partibus ;ita finitio summi bonipotest alias diffundiet exporrigi,alias colligi et cogiin se.Erit utique idem,IV. Le bien tel-que-nous-le-concevonspeut être défini aussi autrement,c’est-à-dire la même pensée peutêtre exprimée par des motsnon identiques.De-même-quela même arméetantôt est déployée plus largement,tantôt est resserréeà l’étroit,et ou est courbée en ailes,la partie du milieu étant infléchie,ou est développéeavec un front droit ;de-quelque-façon-qu’elle ait été rangée,la force est la même à elle,et la volonté de tenirpour le même parti ;ainsi la définition du souverain bienpeut tantôt être développéeet être étendue,tantôt être repliée et être réduiteen elle-même.Ce sera complètement identique,
si dixero : Summum bonumest animusdespiciens fortuita,lætus virtute ;aut, vis animi invicta,perita rerum,placida in actu,cum multa humanitate,et cura conversantium.Libet et finire itaut dicamuseum hominem beatum,cui nullum sitbonum malumque,nisi animusbonus malusque ;cultor honesti,contentus virtute,quem fortuitanec extollant nec frangant ;qui noverit nullum bonummajus eo quod ipsepotest sibi dare ;cui vera voluptas eritcontemptio voluptatum.Licet, si velis evagari,transferre idemin aliamatque aliam faciem,potestate salva et integra.Quid enim prohibetnos dicere vitam beatamanimum liberum et erectum,et interritum ac stabilem,positum extra metum,extra cupiditatem ;cui unum bonum honestas,unum malum turpitudo ?Cætera vilis turba rerum,nec detrahens nec adjiciensquidquam vitæ beatæ,veniens ac recedenssine auctu ac detrimentosummi boni.Est necessehilaritas continuaet lætitia altaatque veniens ex alto,ut quæ gaudeatsuis,nec cupiatmajora domesticis,sequatur hocfundatum ita,velit nolit.Quidni penset beneista cum motibusminutis et frivolissi j’aurai dit : Le souverain bienest une âmeméprisant les choses fortuites,joyeuse par la vertu ;ou, une force d’âme invincible,ayant-l’-expérience des choses,calme dans l'action,avec grande humanité,et soin de ceux qui vivent-avec elle.On peut encore définir de sorteque nous appelionscet homme-là heureux,pour qui rien n'estbon ou mauvais,sinon une âmebonne ou mauvaise;cultivant l’honnête,se-contentant de la vertu,que les choses fortuitesne peuvent altérer ni briser ;qui ne connaît aucun bienplus grand que celui que lui-mêmepeut se donner ;pour qui le vrai plaisir serale mépris des plaisirs.il t’est permis, si tu veux t’étendre,de faire-passer la même définitionsous une autrepuis une autre forme,sa valeur étant sauve et intacte.Quoi en effet empêchenous dire la vie heureuse êtreune âme libre et élevée,et imperturbable et stable,placée hors de la crainte,hors du désir ;pour qui l'unique bien est l'honnêteté,l'unique mal l'infamie ?Le reste est une vile foule de choses,qui ni n'enlève, ni n'ajouterien à la vie heureuse,venant et se retirantsans accroissement et diminutiondu souverain bien.Il est nécessairequ’une gaieté continueet une joie profondeet venant d’une source profonde,attendu qu'elle se réjouitde ses biens propres,et ne souhaite pasdes biens plus grands que ceux-de-chez-elle,suivent cette situationfondée ainsi,que l’âme le veuille ou ne-le-veuille-pas.Comment ne compenserait-elle pas biences avantages avec les mouvementschétifs et frivoles
  • Univers Univers
  • Ebooks Ebooks
  • Livres audio Livres audio
  • Presse Presse
  • Podcasts Podcasts
  • BD BD
  • Documents Documents