Soins palliatifs - Journée d'étude du mardi 23 novembre 2004

Informations

• Publié par: Mifog
• Nombre de lectures: 33
• Langue: Nederlandse

Extrait

Kwaliteit van leven bij het einde van het leven

De overheid heeft tot taak de kwaliteit van leven in de samenleving te bevorderen. Ook voor

mensen die zich in hun laatste levensfase bevinden, is er in dat opzicht een belangrijke taak

voor de overheid weggelegd. De overheid moet een kader creëren dat een kwaliteitsvol

levenseinde mogelijk maakt. Elk individu heeft recht op een waardig levenseinde. Door de

inspanningen van mensen die dagdagelijks stervenden begeleiden, komt de dood langzaam

opnieuw uit de taboesfeer. Het wordt dan ook gemakkelijker om het sterven bespreekbaar te

maken en aandacht te vragen voor de kwaliteit van leven bij het einde van het leven en meer

in het bijzonder de kwaliteit van sterven.

Tijdens deze korte uiteenzetting zal ik een in de praktijk werkbare definitie van kwaliteit van

leven schetsen, bespreken wat dit betekent tijdens de laatste levensfase en tot slot toelichten

hoe de overheid en de Vlaamse overheid in het bijzonder initiatieven in de palliatieve

zorgsector ondersteunen.

De individuele autonomie is in onze samenleving sterk ingebed. Ze wordt begrensd door het

respect voor de vrijheid van anderen en door de verantwoordelijkheid die we voor anderen

opnemen. De waardigheid van de individuele persoon moet ook op het einde van het leven

gevrijwaard worden.

Een evenwichtige visie op de mens vertrekt vanuit een bio-psycho-sociaal model waarbij er

niet alleen aandacht is voor het lichamelijk functioneren van het individu, maar ook voor zijn

psychisch bestaan en zijn interacties met de omgeving. Het is dan ook belangrijk dat er in de

laatste levensfase aandacht is voor de verschillende facetten van het individu en dat men zich

niet beperkt tot een louter lichamelijke benadering.

A

MARTYA

S

EN

(filosoof en economist, Harvard University) en M

ARTHA

N

USSBAUM

(filosofe,

Chicago University) hebben met hun “capabilities approach” een in de praktijk werkbare

definitie van kwaliteit van leven geformuleerd. De “capabilities approach” stelt dat kwaliteit

van leven bepaald wordt door de mogelijkheden die een persoon heeft om zijn of haar

levensplan vorm te geven. Zowel de mogelijkheden waarover een persoon beschikt als het

levensplan dat hij of zij wil uitvoeren, veranderen met de tijd. Op het einde van het leven zijn

de mogelijkheden vaak erg beperkt geworden. Het levensplan wordt dan ook aangepast aan

deze beperkte mogelijkheden en aan het beperkte tijdskader dat de persoon nog rest.

Geluk kan worden gedefinieerd als de tevredenheid die wordt ervaren bij de uitvoering van

het levensplan. V

EENHOVEN

definieert geluk als “levensvoldoening”, wat een combinatie is

van een hedonistische component - hoe prettig voelen we ons - en van een cognitieve

component - hoe tevreden zijn we over de mate waarin onze wensen worden gerealiseerd.

Ook in de laatste levensfase is het belangrijk dat een individu en zijn of haar omgeving

maximaal kansen worden geboden om tijdens deze cruciale levensfase eigen keuzen te blijven

maken. Beslissingen bij het levenseinde hebben een directe invloed op de wijze waarop het

individu het hem of haar resterende leven nog kan invullen. Daarom moet bij het nemen van

deze beslissingen maximaal rekening worden gehouden met de voorkeuren van de persoon in

kwestie.

Wanneer de overheid zich tot taak stelt de kwaliteit van leven van stervenden te bevorderen,

moet zij de mogelijkheden maximaliseren waarover mensen in hun laatste levensfase kunnen

beschikken voor een zinvolle invulling van het hen resterende leven.

Hiertoe dient de overheid een voldoende aanbod van palliatieve zorgen te verzekeren. Dit

aanbod moet ondersteuning bieden op fysiek, psychisch en sociaal vlak en ook op het vlak

van levensbeschouwing en dit zowel voor patiënten in een residentiële setting als deze in een

ambulante setting.

De Vlaamse Gemeenschap subsidieert 15 netwerken palliatieve zorg die de hulp- en

zorgverlening voor palliatieve patiënten coördineren. De netwerken garanderen dat elke

palliatieve patiënt toegang heeft tot de voor hem of haar nodige en door hem of haar gewenste

palliatieve zorg. Hierbij krijgen de behandelende zorgverstrekkers de ondersteuning van een

multidisciplinaire begeleidingsequipe. Dankzij de netwerken zijn er in Vlaanderen geen

blinde vlekken meer op het vlak van palliatieve zorgen.

Elke zorgverstrekker kan terugvallen op deskundige ondersteuning van de netwerken.

Via de media, voordrachten en deelnames aan beurzen vervullen de netwerken een

sensibiliserende rol naar de brede bevolking toe. Daardoor wordt de bespreekbaarheid van

het thema sterven en dood gestimuleerd.

De Vlaamse Gemeenschap subsidieert ook vormings- en opleidingsprogramma’s rond

palliatieve zorgen. Het is belangrijk dat zorgverstrekkers de mogelijkheden van het palliatief

zorgaanbod leren kennen zodat ze een faciliterende rol kunnen spelen door voor het individu

zijn voorkeuren, de mogelijke gevolgen van zijn beslissingen en de invloed ervan op zijn

mogelijkheden en zijn levensplan te helpen verduidelijken.

De Vlaamse overheid financiert via het VIPA de infrastructuur voor de oprichting van

palliatieve eenheden. De palliatieve zorg in ziekenhuizen en in rust- en verzorgingstehuizen

wordt federaal gefinancierd. In een geest van constructieve dialoog zien de inspectiediensten

van de afdeling verzorgingsvoorzieningen van de Vlaamse administratie toe op een goede

werking van de palliatieve eenheden.

Het aanbod van palliatieve zorgen moet duidelijk kenbaar worden gemaakt aan alle

belanghebbenden. Met het oog hierop is er vanuit de afdeling welzijnszorg van de Vlaamse

administratie een projectsubsidiëring voor "De Leiflijn" (Levenseinde Informatie Forum), een

telefonische hulplijn voor vragen over beslissingen rond het levenseinde.

De euthanasiewet stelt dat de behandelende arts de patiënt moet inlichten over de

mogelijkheden die palliatieve zorgen bieden. Vorming en opleiding van zorgverstrekkers op

het vlak van palliatieve zorgen wordt dan ook gesteund vanuit de Vlaamse Gemeenschap.

Vrijwilligers spelen een belangrijke rol binnen het geheel van de palliatieve zorgen. De

palliatieve netwerken kunnen rekenen op de inzet van talrijke vrijwilligers. Vrijwilligers

bieden niet alleen praktische hulp maar hun inbreng stimuleert ook het maatschappelijk debat

over kwaliteit van leven bij het einde van het leven.

Minister Inge Vervotte heeft een bijzondere aandacht voor de problematiek van het

levenseinde. Zij heeft dan ook veel waardering voor iedereen, professionelen en vrijwilligers,

die zich dagelijks inzetten voor de begeleiding van mensen in hun laatste levensfase.

Piet Calcoen

Raadgever gezondheid

Kabinet van mevrouw Inge Vervotte,

Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin

22 november 2004