Le stamnos d'Athènes n° 5898 du peintre de Brygos - article ; n°1 ; vol.125, pg 89-108

Olga E.Tzachou-Alexandroi

Description

Bulletin de correspondance hellénique - Année 2001 - Volume 125 - Numéro 1 - Pages 89-108
Stamnos no. 5898 of the 3rd Ephorate of Prehistoric and Classical Antiquities has been restored from fragments which were found in an ancient well together with a large number of other broken vases during the course of an excavation on the site of no. 12 Ayiou Georgiou Karytsi at the corner of Praxitelous street. The foot and a number of fragments are missing, but the main décoration is complète. A meander encircles the vase, marking the line of the ground in the scenes of the principal décoration. There is a tongue motive on the shoulder, a frieze of ovoli on the outside bevel of the lip, and a plant ornament on the handles. Both sides of the vase carry the representation of a warrior. The one on the principal side is turned to the left; he wears an Attic helmet and greaves and holds a lance in his right hand and a shield in his left; to the right of the shield a meaningless inscription can be read: MNONE. The second warrior is turned to the right; he wears a himation and holds a lance in his left hand and a Corinthian helmet in his right; he is accompanied by a dog who precedes him; to the right of the lance can be read: Ν Ο EN Δ Ν Ι. The drawing of the two scenes is carefully executed, with great attention to detail. On the principal side of the vase, the painter has depicted a warrior leaving for battle determined to win, and the second side shows the hero of the Median Wars. In view of the proportions of the vase, we would assign it to the class of the Louvre Kaineus Stamnos. The artistry and style of the drawing has similarities with the work of the Brygos Painter. The meaningless inscriptions, found on other works by the painter and probably serving as commercial brand marks, lend added support to this identification. The proportions, plant decoration and above ail the drawing, date the vase to 480 BC, between the artist's middle and final periods. The Athens stamnos no. 5898 is ail the more precious since Greek museums possess only a limited number of stamnoi, few works by the Brygos Painter and to date no other stamnos that has been attributed to this painter.
Le stamnos n° 5898 de la IIIe Éphorie des antiquités préhistoriques et classiques a été recollé à partir de fragments qui furent trouvés dans un puits antique, avec un grand nombre d'autres vases brisés, lors de la fouille du terrain situé au n° 12 de la rue Haghiou Géorghiou Karytsi, à l'angle de la rue Praxitélous. Manquent le pied et plusieurs fragments, mais le décor principal est complet. Un méandre fait le tour de la vasque, marquant la ligne de sol des scènes du décor principal. L'épaule porte un motif de languettes tandis qu'une frise ionique d'oves décore le biseau extérieur de la lèvre et un ornement végétal les anses. Chacune des deux faces du vase porte la représentation d'un guerrier. Celui de la face principale est tourné vers la gauche ; il porte un casque attique et des jambières, tient une lance dans la main droite, un bouclier dans la main gauche ; à droite du bouclier, on peut lire une inscription dépourvue de sens : MNONE. Le deuxième guerrier est tourné vers la droite ; il est vêtu de l'himation, tient une lance dans la main gauche, dans la droite un casque corinthien ; il est accompagné d'un chien qui le précède ; à droite de la lance, on lit : ΝΟΕΝΔΝΙ. Le dessin des deux scènes est soigné, avec une grande attention portée au détail. Sur la face principale du vase, le peintre a représenté le guerrier qui part au combat décidé à vaincre, sur la face secondaire le héros des guerres médiques. Compte tenu des proportions du vase, nous le classons dans la catégorie du stamnos de Kaineus du Louvre. La manière artistique et le style du dessin présentent des similitudes avec le travail du Peintre de Brygos. Les inscriptions sans signification, que l'on retrouve sur d'autres œuvres du peintre et qui devaient jouer le rôle d'une marque commerciale, constituent un élément supplémentaire à l'appui de cette identification. Les proportions, le décor végétal, mais surtout le dessin datent le vase de 480 av. J.-C, entre les périodes moyenne et finale de l'activité de l'artiste. Le stamnos d'Athènes n° 5898 est d'autant plus précieux que les musées grecs possèdent peu de stamnoi, peu d'oeuvres du Peintre de Brygos et que jusqu'à présent aucun autre stamnos n'a été attribué à ce peintre.
Η στάμνος αρ. 5898 της Γ Εφορείας Αρχαιοτήτων συγκολλήθηκε από θραύσματα που βρέθηκαν μαζί με ένα πλήθος σπασμένων αγγείων σε αρχαίο φρέαρ, κατά τη διάρκεια ανασκαφής οικοπέδου επί της οδού Αγίου Γεωργίου Καρύτση 12 και Πραξιτέλους. Λείπει το πόδι και τμήματα τοιχωμάτων δίχως την κύρια διακόσμηση. Ταινία μαιάνδρου περιβάλλει τον κορμό χαμηλά, αποτελεί δε το έδαφος της κύριας διακόσμησης του αγγείου. Με γλωσσω- τό σχέδιο περιβάλλεται ο ώμος, ενώ ιωνικό κυμάτιο ωών κοσμεί την εξωτερική ταινία του χείλους και φυτική διακόσμηση τις λαβές. Σε κάθε μία από τις δύο όψεις του αγγείου απεικονίζεται ένας πολεμιστής. Αυτός της κύριας όψης είναι στραμμένος προς τα αριστερά, φοράει αττικό κράνος και περικνημίδες, με το δεξί χέρι κρατά δόρυ και με το αριστερό φέρει ασπίδα. Στα δεξιά της ασπίδας υπάρχει επιγραφή δίχως νόημα : ΜΝΟΝΕ. Ο δεύτερος πολεμιστής απεικονίζεται προς τα δεξιά, φοράει ιμάτιο, με το αριστερό χέρι κρατά δόρυ και με το δεξί κορινθιακό κράνος. Τον συνοδεύει σκύλος, ο οποίος προπορεύεται. Στα δεξιά του δόρατος διαβάζουμε : ΝΟΕΝΔΝΙ. Η σχεδίαση των παραστάσεων είναι επιμελής και δίνεται προσοχή στη λεπτομέρεια. Στην κύρια όψη του αγγείου ο ζωγράφος έχει φιλοτεχνήσει την προσωπογραφία του πολεμιστή που ξεκινά για τη μάχη αποφασισμένος να νικήσει, ενώ στη δεύτερη όψη απεικονίζει τον ήρωα των μηδικών πολέμων. Λαμβάνοντας υπόψη τις αναλογίες του αγγείου, το κατατάσσουμε στην κατηγορία της στάμνου του Καινέως στο Λούβρο. Το καλλιτεχνικό ύφος και η τεχνοτροπία του σχεδίου παρουσιάζουν ομοιότητες με την εργασία του Ζωγράφου του Βρύγου. Ένα επιπλέον στοιχείο που υποβοηθά στην ταύτιση αυτή είναι οι δίχως νόημα επιγραφές, οι οποίες απαντούν σε έργα του καλλιτέχνη, λειτουργώντας ως εμπορικό σήμα. Οι αναλογίες του αγγείου, η φυτική διακόσμηση, κυρίως όμως το σχέδιο χρονολογούν το έργο στα 480 π.Χ., στο μεταίχμιο της μέσης περιόδου του καλλιτέχνη προς την ύστερη. Επειδή αφενός ο αριθμός των σταμνών σε ελληνικά μουσεία είναι περιορισμένος, όπως μικρός είναι και ο αριθμός των έργων του Ζωγράφου του Βρύγου στην Ελλάδα, και αφετέρου στον αγγειογράφο αυτό δεν έχουν έως τώρα αποδοθεί άλλες στάμνοι, η στάμνος των Αθηνών αρ. 5898 είναι πολύτιμη.
20 pages
Source : Persée ; Ministère de la jeunesse, de l’éducation nationale et de la recherche, Direction de l’enseignement supérieur, Sous-direction des bibliothèques et de la documentation.

Informations

• Publié par: BULLETIN_DE_CORRESPONDANCE_HELLENIQUE
• Publié le: 01 janvier 2001
• Nombre de lectures: 29
• Langue: Français
• Poids de l'ouvrage: 2 Mo

Extrait

Olga E. Tzachou-Alexandroi
Le stamnos d'Athènes n° 5898 du peintre de Brygos
In: Bulletin de correspondance hellénique. Volume 125, livraison 1, 2001. pp. 89-108.
Citer ce document / Cite this document :
Tzachou-Alexandroi Olga E. Le stamnos d'Athènes n° 5898 du peintre de Brygos. In: Bulletin de correspondance hellénique.
Volume 125, livraison 1, 2001. pp. 89-108.
doi : 10.3406/bch.2001.7137
http://www.persee.fr/web/revues/home/prescript/article/bch_0007-4217_2001_num_125_1_7137Abstract
Stamnos no. 5898 of the 3rd Ephorate of Prehistoric and Classical Antiquities has been restored from
fragments which were found in an ancient well together with a large number of other broken vases
during the course of an excavation on the site of no. 12 Ayiou Georgiou Karytsi at the corner of
Praxitelous street. The foot and a number of fragments are missing, but the main décoration is
complète. A meander encircles the vase, marking the line of the ground in the scenes of the principal
décoration. There is a tongue motive on the shoulder, a frieze of ovoli on the outside bevel of the lip,
and a plant ornament on the handles. Both sides of the vase carry the representation of a warrior. The
one on the principal side is turned to the left; he wears an Attic helmet and greaves and holds a lance in
his right hand and a shield in his left; to the right of the shield a meaningless inscription can be read:
MNONE. The second warrior is turned to the right; he wears a himation and holds a lance in his left
hand and a Corinthian helmet in his right; he is accompanied by a dog who precedes him; to the right of
the lance can be read: Ν Ο EN Δ Ν Ι. The drawing of the two scenes is carefully executed, with great
attention to detail. On the principal side of the vase, the painter has depicted a warrior leaving for battle
determined to win, and the second side shows the hero of the Median Wars. In view of the proportions
of the vase, we would assign it to the class of the Louvre Kaineus Stamnos. The artistry and style of the
drawing has similarities with the work of the Brygos Painter. The meaningless inscriptions, found on
other works by the painter and probably serving as commercial brand marks, lend added support to this
identification. The proportions, plant decoration and above ail the drawing, date the vase to 480 BC,
between the artist's middle and final periods. The Athens stamnos no. 5898 is ail the more precious
since Greek museums possess only a limited number of stamnoi, few works by the Brygos Painter and
to date no other stamnos that has been attributed to this painter.
Résumé
Le stamnos n° 5898 de la IIIe Éphorie des antiquités préhistoriques et classiques a été recollé à partir
de fragments qui furent trouvés dans un puits antique, avec un grand nombre d'autres vases brisés, lors
de la fouille du terrain situé au n° 12 de la rue Haghiou Géorghiou Karytsi, à l'angle de la rue
Praxitélous. Manquent le pied et plusieurs fragments, mais le décor principal est complet. Un méandre
fait le tour de la vasque, marquant la ligne de sol des scènes du décor principal. L'épaule porte un motif
de languettes tandis qu'une frise ionique d'oves décore le biseau extérieur de la lèvre et un ornement
végétal les anses. Chacune des deux faces du vase porte la représentation d'un guerrier. Celui de la
face principale est tourné vers la gauche ; il porte un casque attique et des jambières, tient une lance
dans la main droite, un bouclier dans la main gauche ; à droite du bouclier, on peut lire une inscription
dépourvue de sens : MNONE. Le deuxième guerrier est tourné vers la droite ; il est vêtu de l'himation,
tient une lance dans la main gauche, dans la droite un casque corinthien ; il est accompagné d'un chien
qui le précède ; à droite de la lance, on lit : ΝΟΕΝΔΝΙ. Le dessin des deux scènes est soigné, avec une
grande attention portée au détail. Sur la face principale du vase, le peintre a représenté le guerrier qui
part au combat décidé à vaincre, sur la face secondaire le héros des guerres médiques. Compte tenu
des proportions du vase, nous le classons dans la catégorie du stamnos de Kaineus du Louvre. La
manière artistique et le style du dessin présentent des similitudes avec le travail du Peintre de Brygos.
Les inscriptions sans signification, que l'on retrouve sur d'autres œuvres du peintre et qui devaient jouer
le rôle d'une marque commerciale, constituent un élément supplémentaire à l'appui de cette
identification. Les proportions, le décor végétal, mais surtout le dessin datent le vase de 480 av. J.-C,
entre les périodes moyenne et finale de l'activité de l'artiste. Le stamnos d'Athènes n° 5898 est d'autant
plus précieux que les musées grecs possèdent peu de stamnoi, peu d'oeuvres du Peintre de Brygos et
que jusqu'à présent aucun autre stamnos n'a été attribué à ce peintre.
περίληψη
Η στάμνος αρ. 5898 της Γ Εφορείας Αρχαιοτήτων συγκολλήθηκε από θραύσματα που βρέθηκαν μαζί με
ένα πλήθος σπασμένων αγγείων σε αρχαίο φρέαρ, κατά τη διάρκεια ανασκαφής οικοπέδου επί της
οδού Αγίου Γεωργίου Καρύτση 12 και Πραξιτέλους. Λείπει το πόδι και τμήματα τοιχωμάτων δίχως την
κύρια διακόσμηση. Ταινία μαιάνδρου περιβάλλει τον κορμό χαμηλά, αποτελεί δε το έδαφος της κύριας
διακόσμησης του αγγείου. Με γλωσσω- τό σχέδιο περιβάλλεται ο ώμος, ενώ ιωνικό κυμάτιο ωών κοσμεί
την εξωτερική ταινία του χείλους και φυτική διακόσμηση τις λαβές. Σε κάθε μία από τις δύο όψεις τουαγγείου απεικονίζεται ένας πολεμιστής. Αυτός της κύριας όψης είναι στραμμένος προς τα αριστερά,
φοράει αττικό κράνος και περικνημίδες, με το δεξί χέρι κρατά δόρυ και με το αριστερό φέρει ασπίδα. Στα
δεξιά της ασπίδας υπάρχει επιγραφή δίχως νόημα : ΜΝΟΝΕ. Ο δεύτερος πολεμιστής απεικονίζεται
προς τα δεξιά, φοράει ιμάτιο, με το αριστερό χέρι κρατά δόρυ και με το δεξί κορινθιακό κράνος. Τον
συνοδεύει σκύλος, ο οποίος προπορεύεται. Στα δεξιά του δόρατος διαβάζουμε : ΝΟΕΝΔΝΙ. Η σχεδίαση
των παραστάσεων είναι επιμελής και δίνεται προσοχή στη λεπτομέρεια. Στην κύρια όψη του αγγείου ο
ζωγράφος έχει φιλοτεχνήσει την προσωπογραφία του πολεμιστή που ξεκινά για τη μάχη
αποφασισμένος να νικήσει, ενώ στη δεύτερη όψη απεικονίζει τον ήρωα των μηδικών πολέμων.
Λαμβάνοντας υπόψη τις αναλογίες του αγγείου, το κατατάσσουμε στην κατηγορία της στάμνου του
Καινέως στο Λούβρο. Το καλλιτεχνικό ύφος και η τεχνοτροπία του σχεδίου παρουσιάζουν ομοιότητες με
την εργασία του Ζωγράφου του Βρύγου. Ένα επιπλέον στοιχείο που υποβοηθά στην ταύτιση αυτή είναι
οι δίχως νόημα επιγραφές, οι οποίες απαντούν σε έργα του καλλιτέχνη, λειτουργώντας ως εμπορικό
σήμα. Οι αναλογίες του αγγείου, η φυτική διακόσμηση, κυρίως όμως το σχέδιο χρονολογούν το έργο
στα 480 π.Χ., στο μεταίχμιο της μέσης περιόδου του καλλιτέχνη προς την ύστερη. Επειδή αφενός ο
αριθμός των σταμνών σε ελληνικά μουσεία είναι περιορισμένος, όπως μικρός είναι και ο αριθμός των
έργων του Ζωγράφου του Βρύγου στην Ελλάδα, και αφετέρου στον αγγειογράφο αυτό δεν έχουν έως
τώρα αποδοθεί άλλες στάμνοι, η στάμνος των Αθηνών αρ. 5898 είναι πολύτιμη.stamnos d'Athènes η ° 5898 Le
du peintre de Brygos*
par Olga E. Tzachou-Alexandri
À h mémoire de Nikolaos Zapheiropoulos
Dans l'Athènes du début du Ve siècle av. J.-C. le nombre de types de vases en rapport
avec le vin apparaît étonnamment grand, atteignant presque la trentaine1, ce qui prouve la valeur
et l'importance particulières que la société de l'époque accordait à ce précieux don divin. Les
potiers attiques mobilisèrent habileté artistique et imagination pour créer ces formes qui devaient
servir l'art de la boisson — des récipients servant successivement à stocker le vin, à le transport
er, à le mélanger, à le refroidir, à le boire, mais aussi à faire des offrandes liquides aux dieux.
L'un des récipients dont se servaient les anciens pour mélanger le vin est le stamnos2, éga
lement utilisé pour conserver du vin de bonne qualité. Le type est issu d'un vieux modèle étrusque
mais, à Athènes, il prend une forme nouvelle, créée peu avant le milieu du VIe siècle av. J.-C.
Dans leur majorité, les stamnoi sont exportés, en Étrurie surtout ; on notera que certains d'entre
* Les fouilles dans la ville d'Athènes mettent souvent au jour AWL = D. C. Kurtz, Athénien White Lekythoi : Patterns and
des œuvres d'art uniques. Le stamnos, inédit à ce jour, que Painters (1975).
nous publions ici, en fait partie. Il a été découvert à l'époque Buitron-Oliver, Douris = D. Buitron-Ouver, Douris, A Master-
où je travaillais à la IIIe Éphorie des antiquités d'Athènes, Painter of Athenian Red-Figure Vases, Kerameus9 (1995).
quand Nikolaos Zapheiropoulos était Directeur des Antiquités. Cambitoglou = A. Cambitoglou, The Brygos Painter (1968).
Pendant cette pério