HEC 2001, math2, option scientifique L’objetduprobl`emeestl’´etudedequelquesaspectsdelathe´orieclassiquedurisquedontle contexteetlesnotationssontintroduitsaufuret`amesure. Danstoutleprobl`eme,onconsid`eredeuxsuitesdevariablesal´eatoiresre´elles(Δn)n∈Net ∗ (Cn)n∈Nseemecapborplibaefid´esnirusuˆenmis,´e(Ω,B, Panivsunsstefiinaltseocdntioi),v´er ∗ i)lesvariablesale´atoiresΔ1,Δ2, . . . ,Δn, . . . , C1, . . . , Cn. . .s,teepe´nadnnosdnit ii)lesvariablesal´eatoiresΔ1,Δ2, . . . ,Δn, . . .sontstrictementteouttonetesivitsopeˆemlsma densite´´egalesur]0,+∞nepoexreedllientare´pse’lage´ecnensialad’unet´edbaelavirtaiolae´e`a[1`, iii)lesvariablesal´eatoiresC1, C2, . . . , Cn, . . .ttnoetuomalsemeˆenavuqu’tie´edsnoire´eatlealriab exponentielled’esp´erancee´gale`ac. On poseT0= 0 et, pour tout entier naturelnnon nul, on noteTnrapiirataoreeaabl´liefin´aevedl n X Tn= Δi i=1 On observera que la suite (Tn)n∈Nest strictement croissante et que, pour tout entier natureln, onal’´egalite´:Δn+1=Tn+1−Tn. On noteraE(Xetoirl´ealbaeraainuveec’danerp´esl’)Xefinid´ruseΩ(,B, P). ´ PartieI:Etuded’unevariableal´eatoire 1)Pour tout entier natureln,d´eterirepse´arcnimenlre’nciaeledtleearav´laeotaeravalbaiTn. 2)Soittunr.nuluitofopise´le a)Pour tout entier naturelnemtnus´preeirua`etcirtst,justifierl’incloisutnene´erne´venem:ts [Tn< t]⊂[|Tn−n|>n−t] ` b)A’ldel’aidegaliin´eeiBede´tT-e´myanheycebchedd´env,murlelidereuivalaP([Tn< t]). n→+∞ +∞ \ c)[nete´´vnemeirequel’End´eduTk< t.ellune´tilibaobprdest]e k=1 ´ 3)Soitt´nno´nuee´letnemnadt.tEnuluitofposi´eelunrωde Ω, on noteN(t)(ω) le plus grand´el´ementdel’ensemble{n∈N/Tn(ω)6t}(qui contient 0) si cet ensemble est fini, et N(t)(ω) = 0 sinon. On observera que, pour tout entier naturelnnon nul,N(ta`lage´tse)nsi et seulement si : Tn6t < Tn+1. Montrer que l’applicationN(tiravelbase)enuttaiolae´eeller´rrifiaev´ent: P([N(t) = 0]) =P([T1> t]) . 4)a)Pour tout entier naturelndiolvaleairaaelbeal´irtoennounl,reconnaˆıtrelaTn. b)SoittleaturierntentrtouuoP.fitisoptnemectristel´enruntsfii,lujnounnt´lie:l’erga´e nZ X k−t tn te (t−u) −t u 1 =+ ee du k!n! 0 k=0 n X k−t te Ende´duirel’´egalite´:P([N(t)6n]) = k! k=0 c)uortuotrPe´letounuitifconnl,reepsoiaareableal´irtotıˆaalerdiolvaleN(t). ´ PartieII:Etudedelaprobabilit´ed’ˆetreende´ficitapre`slepremieroulesecondsinistre Danscettepartieonconsid`eredeuxre´elsaetr,rlottu´reeitisoptnruop,teftsanet´meteictr N(t) X positift, on noteKa(t)lave´:latirlpaeg’´´eediefinae´lriotairaaelbKa(t) =a+rt−Cien i=1 N(t) X convenant que la sommeCiest nulle lorsqueN(t) est nul. i=1
En particulier,Ka(T0) =Ka(0) =aet, pour tout entier naturelnnon nul, puisqueN(Tn) =n, n X Ka(Tn) =a+rTn−Ci i=1 Par exemple,Ka(t)al´eatoicapital(spera)tumeporaurtneselreertie´rptd’une compagnie d’assurancedisposantd’uncapitalinitial(demontanta´eventuellementne´gatif),percevantdes primes(demontant´egal`arcivsemitsedssiniestrparunit´eedetpm)se,itdnmenisantdesassur´e decoˆutsal´eatoires(lesCim-selles´lasemeˆesirtoeaes(l)usant`rvendateadesTi). Dans cette partie,el´reelablial´ea,l´earave´attnxfiotaeeriKa(tmpleussieeplnot´)aresemtn K(t). 1)a)sienedunerinrmte´tilibaborpede´ttoeaeirlDedee´ravalbai´lae−rΔ1. b)it´edeprobabilittereimenurenedsnD´e´f, continue surRaravel,dl´eabliarieaeot L1=C1−rΔ1. c)nd´eEel’eduirionape´titroitcrednelndonafrexpiossFde la variableL1e´agil´tupsi’le: r a 1−siexp( )a60 c+r r P[K(T1)<0] = c−a exp( )sia >0 c+r c 2)On poseL2=C2−rΔ2tenodie`ocsnfoncrelationga`tnaicoee´rtuotlassxeer´lel g(x) =P([L16x]∩[L1+L26a]) a)Pourtoutr´eelh´esalitn´egrtsetcitnemisopf,tistjuerifisile g(x+h)−g(x)>P([x < L16x+h])P([L26a−x−h]) et g(x+h)−g(x)6P([x < L16x+h])P([L2< a−x]) b)ncfoontieqirlaueEdne´udgubsaevtiiao`redltsere´rdRtrourtouel´ep,cevax, 0 g(x) =f(x)F(a−x). d 0 On admetquegstd´evireelbarusRou,pourt´etrelcevax,g(x) =f(x)F(a−x). 3)a)Prouverl’´eet´liga P([L16a]∩[L1+L26a]) =limP([−n < L16a]∩[L1+L26a]) n→+∞ b)´ddenEligae:t´reui´el’ Z a P([L16a]∩[L1+L26a]) =f(x)F(a−x) dx −∞ ´ c)ea´t:lsbriel´sgelatEi Z a P([K(T1)<0]∪[K(T2)<0]) = 1−f(x)F(a−x) dx −∞ et Z a P([K(T1)<0]∪[K(T2)<0]) =P([L1> a]) +f(x)P([L2> a−x]) dx −∞ 4)Elensdae,irdu´endga´et´liecaso`uaestunr´eeplsotifiuoun,l’l c arc−a P([K(T1)<0]∪[K(T2)<0]) =1 ++ exp 2 c+r c+r(c+r)c