Forbin Janson et l'élection de Jean Sobieski. Pièces annexes (Suite) - article ; n°6 ; vol.1, pg 700-710

Marie-Jean-Célestin Douais

Description

Revue d'histoire de l'Église de France - Année 1910 - Volume 1 - Numéro 6 - Pages 700-710
11 pages
Source : Persée ; Ministère de la jeunesse, de l’éducation nationale et de la recherche, Direction de l’enseignement supérieur, Sous-direction des bibliothèques et de la documentation.

Sujets

• Philosophie et théologie

Informations

• Publié par: REVUE_D-HISTOIRE_DE_L-EGLISE_DE_FRANCE
• Publié le: 01 janvier 1910
• Nombre de lectures: 26
• Langue: Français

Extrait

Marie-Jean-Célestin Douais
Forbin Janson et l'élection de Jean Sobieski. Pièces annexes
(Suite)
In: Revue d'histoire de l'Église de France. Tome 1. N°6, 1910. pp. 700-710.
Citer ce document / Cite this document :
Douais Marie-Jean-Célestin. Forbin Janson et l'élection de Jean Sobieski. Pièces annexes (Suite). In: Revue d'histoire de
l'Église de France. Tome 1. N°6, 1910. pp. 700-710.
doi : 10.3406/rhef.1910.1950
http://www.persee.fr/web/revues/home/prescript/article/rhef_0300-9505_1910_num_1_6_1950700 REVUE D'HISTOIRE DE l'ÉGLISF. DE FRANCE
DOCUMENTS
FORBIN JANSON
ET L'ÉLECTION DE JEAN SOBIESKI
(Suite) (!)
PIÈCES ANNEXES
III
AUDIENCE DONNÉE PAR LA DIÈTE A FORBIN JANSON
Extrait du journal de la Diète. Fr. Nouv. Acq. 21103, fol. 43-46.
EX DIARIO COMMITIORUM ELECTIONIS, EXTRACTTJM EST QUOD SEQUlTUR
Die undecima May Feria sexta.
Hac die audientiae Gallise destrinata ordines reipublicai legatum Gallise
in loco solito diu expectabant, ad quem invitandum et introducendum
deputati tam ex senatu quam ex equestri ordine pridem discessere. Col-
lecti interea milites et peditatus procerum et in campum educti ante
fossam ad instar aciei instruct» collocati sunt, distinctis signis Molda-
vicis, Ungaricis, Valachicis, Draganorum ac cœterorum peditum; ubi ex-
pansis vexillis plus quam viginti cum tibicinibus, tympanis etaliis milita-
ribus musicis adventum legati prestolabantur. Adveniens vero idem lega-
tus Episcopus Massiliensis magna caterva precedentium rhedarum
karocii dictarum et equitum militumque atque sequentium raista-
rum stipatus a militibus prsefatis, applausu musicis instruments exci-
tato ante fossam, a mareschalkis vero utriusque gentis ductore eques-
tris ordinis et aliis senatoribus et nuntiis intra portarn fossœ humanitate
exceptus, in locum audientiis inter mareschalcos gentium designatum de-
ductus est, ubi literas credentiales ad senatum et equestrem ordinem dis-
tinctas sed uniformes porrigi fecit. Litteree sunt [lectsejtam per Reverendum
secretarium Regni quam per Dominum directorem equestris ordinis. In qui-
bus Rex Gallise, facta orbitatis reipublicœ condolentia et bonae voluntatis
contesta tione, optât et innuit dignumhoc solio eligendumregem non minus
utilem reipublicœ et sibi amicum. In reliquo refert se ad legatum prœsentem
1. Voir : Revue d'Histoire de V Église de France, n. 5. ■
.
FOBBIN JANSON 70i
fideinipsi dari petendo. Lectis litteris, legatus instituit sermoneniad ordines
reipublicae enumeratisque tituliseujusvis secundum dignitatem competen-
tibus in euni sennocinatus est sensum quod rex Galliae morte immatura
Michaelis, regis Poloniae, non desit tarn animo condolendi quam studio
bene merendi de republica Polona. Commémora vit antiquas Poloniae cum
Gallia amititias, quod sit ab antiquo Regnum Galliae regni ami-
cum et fœderatum moribusque Poloni persimiles sint adeo ut si ver-
naculo habitu commutarentur diceretur Polonosin Gallia, Gallos in Polo-
nia habitare. Excurrit tandem in laudes sui regis quantum possit apud
externos principes armis et foedere qui auctoritate et potentia multum
valet etiam Constantinopoli. Deinde Ducis Neoburgii spectatae inter prin
cipes virtutis et prudentiae independentis ab ullo filium œtatis tenerse regio
sanguini j une turn in fascibus et ad fasces natum eetatis teneris, facile mo-
ribus imbuendum ut non acceptus a Polonis sed inter Polonos natus et
educatus videretur, religionis orthodoxae Romanae. Summopere commen-
davit commoda ejus electionis non ex illo solum suae commendationis
futuro principe sed ex ipso rege Galliarum quœcumque respublica Polona
per possibilitatem a tarn potenti principe promittere sibi possit et expeti-
verit et subsidia in promptu semper pollicendi triplicemque fulciendae
Poloniae modum, promittendo nempe consilio, subsidio et pacificatione
belli Turcici. Innuit quoque Danaos et dona ferentes seu potius ofïerentes
evitandos et cavendos esse. Conclusit ut habita ratione ejus commendati
onis talis eligatur rex qui sit genti Polorne honor, Chris tianitati prae
sidium et sociis jucunditas 1. Respondit a senatu episcopus Cracoviensis,
ab equestri ordine dorninus director, hanc bonae voluntatis contesta tionem
grato animo a rege Galliae se suscepsisse. Promittendo hanc commenda-
tionem in magna habendam esse considéra tione et regem sibi talem eli-
gendum qui sit amicus Régi Galliarum. Hac peractaaudientia, preefatus
Legatus reductus est eodem quo deductus erat modo. In continenti et
ordines reipublicae discesserunt jam ad vesperas certe tempore; militesque
abire jussi sunt.
EX ALIO DIARIO COMITIORUM GENERALIUM ELECTIONIS EXTRACTUM EST
QUOD SEQUITUR
Die undecima May.
Congressi ad cainpum electoralem nuntii terrestres circa horam deci-
niam ante meridiem sedebant sive otiosi sive privatimcolloquentes,,nulla
enirn supererat publica materia quae tractaretur ; dum expeditis per
multas controversias iis quas erant electionis praeliminaria, solae exterum
principum legationes excipiendae restabant. . Porro diu cum fastidio et
nausea expectabatur adventus [legati]serenissimi regis Galliee qui hora usque
quartam post meridiem in campum venit seu ipso moram causante, seu
illi[s] qui ipsum suscipiebant; hoc enim etiam est libertatis vitium. Solitis
1. Voy. le discours, Annexe IV. ' REVUE D'HISTOIRE DE l'ÉGLISE DE FRANCE 702
ceremoniis et cum magna observantia exceptus est, locoque non jam
inter Episcopos, sicut Illustrissim. Nuntius apostolicus, (quamvis et iste
Episcopus Massiliensis erat,) sed inter mareschalcos Regni more aliorum
legatorum collocatus. Vir juvenis, decorus forma, sublimis et liberalis
facie, eloquio suavis, polities non inscius, caetera egregius, binas ereden-
tiales litteras a serenissimo rege Gallise, altéras Senatui altéras Equestri
ordini reddidit. In litteris hisce nec titulus indignus, nec ipse contextus
dura phrasi scatebat; scripsit enim dicentissime: ExceJlentissimis Illustris-
simis Reverendissimis Magnificis Dominis Casimiro Horianno, Duci in
Klevam Czartoryski... Prima ti primoque Principi, cœterisque principi-
bus, senatoribus serenissimae Reipublicae Polonse amicis, fœderatis pluri-
mum honorandis, gratissime nobis dilectis ; et in ipso contextu : Excel-
lentias vestras, Excellentissimarum Vestrarum. Legebantur istae Litterse pu-
blice omnibus attentis et grate auscultantibus hasque litteras cum litteris
Serenissimi Principis Imperatoris non sine invidia comparantibus. Lectis
et auditis hisce litteris, audiebant ipsum legatum cum pro stylo [tum pro]
suavi eloquio orantem. In cujus orantis vultu authoritas cum quadarn gratia
mixta videbatur summa et orationis et legationis : Promovet Rex Galliae du-
cem Neoburgium juniorem in regnum Poloniai magna commoda Reipublice
ofïerens, et praecipue quod Polonia a bello Turcico quod maximum est,
immmunis et intégra erit, aliseque politic* consequentise statum et formam
Reipublicee conservantes sequentur. Si vultis, inquit, pacem, habetis me-
diatorem, si bellum, habetis auxilia et subsidia a serenissimo Rege Chris-
tianissimo. Nihil quidquam spécifiée promisit sed cuncta generaliter.
Responderunt a senatu Illustrissimus dominus Episcopus Cracoviensis
tanquam prœsidens, et ab Equestri ordine Dominus Mareschalcus seu
director Circuli Equestris, multis elogiis Christianissimum Regem cele-
brando, quod scilicet magnus Christianissimi Regis animus vel hoc compro-
batur argumento quod, quamvis ipsum apud orbem universum, apud
remotissimas etiam gentes silentii non servans célébrât fama, quamvis
heroicis ipsius factis bellorum gloria to ti angustiati sint annales, non-
dum tamen acquiescit, sed altius ad ipsum immortalitatis gloriae culmen
nititur, dum remotissimum hoc Regnum, orientali Draconi in escam prope
paratum, suae vel gloriae velpotentiœ communicatione sublevare dignatur,
tum viduam nostram rempublicam et Patriam et ne orba sit locare, et
ut incolumis sit ab hostibus servare pio ac laudabili desiderio desiderat.
Porro ad ipsam legationem non responsum instanti cathegorice quia in
tam gravi materia opus est et deliberatione et omnium consensu.
Postquam legatio est ab Illustrissimo legato expedita, etaRepublica sus-
cepta erat. Post multos amplexus et arnica eaque politica complementa,
quœ et illustrissimus legatus unicuique exibebat et eidem etiam in reci*
procum exhibebantur, discessum [est] ex campo, Mareschalco Equestris
ordinis cessionem solvente et in crastinum diem audientiam Illustrissimi
légat summi Principis Lotharingise destinante. FORBIN JANSON 703
IV
DISCOURS DE M. DE FORBIN JANSON
Fr. Nouv. Acq. 21103. fol. 51-60 (1)
HARANGUE DE MONSEIGNEUR l'eVESQUE DE MARSEILLE
Ambassadeur extraordinaire de Sa Majesté très Chrestienne, envoyé
à Varsovie pour l'assemblée de l'élection
. Prononcée le xi May 1674 dans le champ mesme de l'élection.
Très Illustres Seigneurs,
Le Roy très Chrestien ayant appris le triste accident qui a privé vostre
Republique serenissime de sonehef et enayant r