La gwerz du prêtre Maugwenn
10 pages
Français

La gwerz du prêtre Maugwenn

-

Le téléchargement nécessite un accès à la bibliothèque YouScribe
Tout savoir sur nos offres
10 pages
Français
Le téléchargement nécessite un accès à la bibliothèque YouScribe
Tout savoir sur nos offres

Description

Pour l’historien des mentalités, les gwerziou constituent une source particulièrement intéressante car, à la différence de nos autres sources documentaires qui reflètent générale- ment la pensée des élites, ces complaintes bretonnes offrent un excel- lent témoignage des mentalités populaires en Bretagne sous l’Ancien Régime. Celle que nous vous présentons ici nous est connue sous trois versions différentes. Elles ont toutes les trois été collectées par François-Marie Luzel dans les années 1840-1850 mais une seule de ces versions avait été publiée jusqu’à présent

Informations

Publié par
Publié le 18 mars 2013
Nombre de lectures 68
Langue Français
Poids de l'ouvrage 4 Mo

Extrait



La gwerz du prêtre Maugwenn

Pierre-Yves QUEMENER



Pour l’historien des mentalités, les
gwerziou constituent une source par-
ticulièrement intéressante car, à la
différence de nos autres sources do-
cumentaires qui reflètent générale-
ment la pensée des élites, ces com-
plaintes bretonnes offrent un excel-
lent témoignage des mentalités po-
pulaires en Bretagne sous l’Ancien
Régime.
Celle que nous vous présentons ici
nous est connue sous trois versions
différentes. Elles ont toutes les trois
été collectées par François-Marie
Luzel dans les années 1840-1850
mais une seule de ces versions avait
été publiée jusqu’à présent : il s’agit
1du manuscrit 3342 de la BnF, re-
transcrit en 1995 dans le tome 201-
2202 de Hor Yezh . Laurence Ber-
thou-Bécam en a donné une traduc-
tion française, que nous avons re-
3produite ci-dessous. Les deux au-
tres versions connues sont conser-
vées à la Bibliothèque Municipale de
4Quimper et à la Bibliothèque de
5Rennes Métropole .


1 Belek Maugwenn, Manuscrit Naf 3342, folios 527r-528r, Biblio-
thèque Nationale de France
2 Fanch AN UHEL, « Bêlek Maugwenn », Hor Yezh, Tome 201-
202, mars 1995, p. 77-114
3 Laurence BERTHOU-BECAM, Enquête officielle sur les poésies
populaires de la France, Thèse de breton et de celtique, Rennes,
1998, p. 382-383
4 Bèlek Mauguenn, Manuscrit 45 de la Bibliothèque Municipale de
Quimper, Collection Bibliothèque patrimoniale, Médiathèque des
Ursulines, Fonds Luzel, p. 156-157
5 Bèlek an Naonet, Manuscrit 1022 de la Bibliothèque de Rennes
Métropole, Fonds Luzel, cahier 8, p. 21-23
12■ KAIER AR POHER N° 40 – Mars 2013



L e p r ê t r e M a u g w e n n

Bêlek Maugwenn Bèlek Mauguenn
(Ms 3342 de la BnF) (Ms 45 de la Bibliothèque de Quimper)

Mar plij ganec’h e selaoufet Gelaouet oll ar a cleufet
Ur werz ’zo a-newe savet, Eur werz so a newez shavet ;
’Zo gret da diou Verc’h ar Penvenn, So graët da diou verc’h d’ar Penvenn,
Ha d’ho amourouz bêlek Maugwenn. Ar d’ho amourouz bèlek ar Mauguenn.

Ar bêlek iaouank a lâre, Hen hosteliry pa arruyè-hint,
En hostaleri pa arrue : Di-gant an hostisez a c’hoaleunyo-hint :
- « Hostizez koant, lâret-c’hwi d’in - « Hostisez koant, lavaret din
Ha c’hwi a c’halfe loja tri. » Ac a vé moyenn da logean try ? »

- « N’ ve ket kaer ma hostaleri, - « Mè na vè guet bras ma hosteliry
Mar na halfenn ket loja tri : Mar n’am bè moyenn wil logean try :
Diskennet, kloarek, deut en ti, Antroet, bèlek, deuet han ty,
Ho komagnones iaouank ha c’hwi. » Ho chompagnones iaouank ac c’hui. »

Bêlek ar Maugwenn a lâre - « Na lakaët ar beer disous an tân,
D’ann hostizes koant, en noz-se : E-wit âvan d’an dut-man hô c’hoân,
- « Lakaït ar ber oc’h ann tan, Quick glâzar p’autramant quéfélek,
D’ar merc’hed koant ha me d’hor c’hoan, P’autramant eur c’hachan laër rostet. »

Kig glujar pe gig kefelek,
P’autramant ur hochon rostet ;
Na digaset ket a winn gwenn,
Ar merc’hed ho defe poan benn. »

Ann hostizes koant a lâre - « Daâlet, ma mâtez, ma alc’hoës,
D’he mates vihan, en noz-se : Ac éet-c’hui da guerc’hat lincellio,
- « Dalet, mates, ann alc’houeo, Ac eet-c’hui da guerc’hat lincellio,
It-c’hwi da gerc’had linsellio ; Da ôber d’an dût-man goëlo.

It-c’hi da gerc’had linsellio, Groët goëlo’r lerc’het hen traôn an ty,
D’ober d’ann dut-ma gweleo, Hinen ar bèlek hen cambr ar study. »
Gwele’r merc’hed en traon ann ti, Ar bèlek iaouank pa neûveus clewet,
Hini ’r c’hloarek ’n kambr ar studi. » D’a hostisez a neûveus lavaret :

Ar bêlek iaouank a lâraz - « Ne c’heus guet ezomp d’ober daou voëlé,
D’ann hostizes koant, p’he c’hlewaz : Ar ré-sè sô c’hoareset din-mé. »
- « Er memeuz kambr gret hon gwele, - « Gaôu a lèveret, mèsi, bèlek,
Ar re-ma ‘zo c’hoerezed d’in-me. » Ar zè-sè n’hint guet dec’h c’hoëreset ;

Ann hostizes koant a lâraz,
D’ar bêlek iaouank pa glewaz :
- « Na gaou a lâres-te, bêlek !
Ar re-se n’int ket d’id c’hoerezed ;

Ar re-se ’zo diou verc’h ar Penvenn, Ar rè-sè sô diou verc’h ar Penvenn,
Ha te eo bêlek ar Maugwenn ; Ac té eo bèlek ar Mauguenn :
Diou verc’h ar Penvenn, euz ar Faouet, Diou verc’h ar Penvenn, deus ar Faoüet ;
Ha te, bêlek, a vô krouget ! » Ac tè, Bèlek, a veso trougèt ! »

Ar bêlek iaouank a lâre An deïz voar-lerc’h, deus ar beüré,
D’ann hostizes koant, en noz-se : D’an hostisez hen a lavaré :
- « Savet, hostizes, euz ho kwele, - « Hostisez, saôvet deus hô goëlé,
Kanet ar c’hog, tost é d’ann de. » Cânet ar c’hillog, tost eo d’an dé. »

- « Me n’ savan ket euz ma gwele, An hostilez n’deûveus lavaret
Ken ’ve strinket gwalenn ann de ; D’ar bèlek iaouank, p’hèn deus-han clewet :
Ken ’ve strinket gwalenn ann de, - « Mé na saövan jamas deus ma goëlé,
Koulz ann dut onest da vale. » Quen a vé stringuet goalenn an deïz ;
KAIER AR POHER N° 40 – Mars 2013 ■13 KAIER AR POHER N° 4 – Mars 2013 ■13



Neuze soudenn int partiet, Quen a vé stringuet goalenn an deïz,
Trezeg Kerarc’himiad ez int êt. Koulz an dut honnest da vâlé. »
Ha kerkent ével ma oant êt, Neusè soudenn hint sortiet,
Ar Penvenn koz ’zo arruet. Treûsek Kèr ar C’himiad a hint èet ;

- « Hostizes kez, lâret-c’hwi d’in, Treuzek Kèr ar Quimiat a hint èet,
N’oc’h euz ket lojet ’n noz-ma tri, Ar Penvenn-côz sô antrèet ;
Anezhe diou feumeulenn goant - « Hostisez koant, laret c’hui din,
Ha gant-he ur bêlek iaouank ? » Na c’heus guet lojet hen nôz-man try ?

A nèse diou feûmeûlenn goant,
Deus hô c’honduiz eur bèlek iaouank ?
Dindan-hè oa peb a varc’h rosenn,
Ar peb a vrid arc’hant hon hô fenn;

Voan daôu-dorn ar merc’het manchô gwenn,
Ac karkanio aôud hen hô c’herc’henn;
Ac karkanio aôud hen hô c’herc’henn,
E Doué ! Brawan diou feumeulenn ! »

- « Brema soudenn int partiet, An hostisez n’deûveus lavaret :
’Trezeg Kerarc’himiad ez in têt ; D’ar Penvenn, p’hen deûs-han clewet :
’Trezeg Kerarc’himiad ez in têt ; - « Brèman soudenn hint sortiet,
Mar karret hastan ho zapfet. » Treûsek Kèr ar C’himiat a hint èet ;

Merc’h hena ’r Penvenn a lâre, Treûsek Kèr ar C’himiat a hint èet ;
D’he zad neuze, na p’hen gwele : N’heûs nè-mad hastan ac hô zapfet. »
- « Ha d’ac’h, ma zad, penoz a ret ? Nen Kèr ar C’himiat p’eo arruet,
Ma mamm ha hi ’zo en iec’het ? Hi verc’h henna neûveus sâludet.

M’am bije diouaskel ha plun braz, - « Deîz-mad, ma zad, pènos a ret,
Me a nijfe dreist ar mor glaz ; Ma mamm gaës a hi sô hen iec’het ?
Me a nijfe driest ar mor glaz, Na m’am bijè diou-askel ar plun bras,
Wit gwelet ar vamm am ganaz ! » Mè a ninjfé driest ar môr bras :

- « Ar vamm ho kanaz na welfet ket, Mè a ninjfé driest ar môr bras,
He c’halon gant glac’har ’zo rannet; Wit gwèlet ar vamm, ma gânas. »
He c’halon gant glac’har ’zo rannet, - « Ar vamm hô gânas na wellfet guet,
P’hoc’h euz he c’huitêt gant ur bêlek ! » Hi c’halonèk paôur a sô rannet;

Kriz a gallon neb na oelje,
En

  • Univers Univers
  • Ebooks Ebooks
  • Livres audio Livres audio
  • Presse Presse
  • Podcasts Podcasts
  • BD BD
  • Documents Documents