Comparative Stylistics of Welsh and English

Kevin Rottet, Steve Morris

Description

The comparative analysis of Welsh and English found in this book is based on a translation corpus consisting of just over thirty novels and autobiographies from the late nineteenth century up to the early twenty-first century. Many of the original Welsh texts contain stylistic features which, in a context of intense bilingualism with English, benefit from the deliberate discussion and analysis in this volume. However, the work is intentionally descriptive rather than prescriptive, laying out patterns that are observed in the corpus, and making them available to Welsh writers and translators to adopt if or as required. As similarly the classic work in the field by Vinay and Darbelnet, this book examines its topics through the lens of translation techniques such as transposition, modulation and adaptation.

Acknowledgements
Rhagair/Preface
Chapter I: Comparative Stylistics and Translation Techniques
Chapter II: Nouns and Pronouns
Chapter III: Prepositions
Chapter IV: Welsh Possessive Constructions
Chapter V: Issues in the Verb Phrase: Tense/Mood/Aspect and Modality
Chapter VI: Phrasal Verbs
Chapter VII: Cael and Get
Chapter VIII: Adjectives and Adverbs
Chapter IX: Lexical Issues: Word formation and collocations
Chapter X: Welsh Verbless Clauses and Verb-noun Clauses
Chapter XI: Information Structure: Topics and Focus
Bibliography

Sujets

• Disciplines
• Language Arts
• Historical
• Linguistics
• Comparative
• Celtic languages

Informations

• Publié par: University of Wales Press
• Date de parution: 15 juillet 2018
• Nombre de lectures: 1
• EAN13: 9781786832566
• Langue: English
• Poids de l'ouvrage: 31 Mo

Extrait

C omparativ e
S tylis tics
o f Welsh
and E nglish
Arddulleg y Gymraeg
CSWE.indb 1 18/06/2018 15:21:31C omparativ e
S tylis tics
o f Welsh
and E nglish
Arddulleg y Gymraeg
KEVIN J. ROTTET AND
STEVE MORRIS
UNIVERSITY OF WALES PRESS
CARDIFF
CSWE.indb 3 18/06/2018 15:21:31© Kevin J. Rottet and Steve Morris, 2018
All rights reserved. No part of this book may be reproduced in any material
form (including photocopying or storing it in any medium by electronic
means and whether or not transiently or incidentally to some other use of
this publication) without the written permission of the copyright owner.
Applications for the copyright owner’s written permission to reproduce any
part of this publication should be addressed to the University of Wales Press,
10 Columbus Walk, Brigantine Place, Cardif CF10 4UP.
www.uwp.co.uk
British Library Cataloguing-in-Publication Data
A catalogue record for this book is available from the British Library.
ISBN: 978-1-78683-254-2 (hardback)
978-1-78683-255-9 (paperback)
e-ISBN: 978-1-78683-256-6
Te rights of Kevin J. Rottet and Steve Morris to be identifed as authors of
this work have been asserted in accordance with sections 77 and 79 of the
Copyright, Designs and Patents Act 1988.
Te University of Wales Press acknowledges the fnancial support of
Swansea University and Indiana University.
Typeset by Marie Doherty
Printed by CPI Antony Rowe, Melksham
CSWE.indb 4 18/06/2018 15:21:31Contents
Rhagair / Preface v
Acknowledgements xiii
1 Comparative Stylistics and Translation Techniques 1
2 Nouns and Pronouns 29
3 Prepositions 65
4 Welsh possessive constructions 121
5 Issues in the Verb Phrase: Tense/Mood/Aspect and Modality 157
6 Phrasal Verbs 219
7 Cael and Get 273
8 Adjectives and Adverbs 297
9 Lexical Issues: Word formation and collocations 337
10 Welsh Verbless Clauses and Verb-noun Clauses 437
11 Information structure: Topic and focus 473
Bibliography 501
Index of Terms509
Index of Words and Expressions 517Welsh517English523
CSWE.indb 5 18/06/2018 15:21:31Rhagair / Preface
Daeth y syniad ar gyfer y llyfr hwn yn wreiddiol mewn cwrs a ddysgwyd gan
Kevin Rottet ym Mhrifysgol Indiana ar arddulleg gymharol y Ffrangeg a’r
Saesneg. Ysbrydolwyd cynnwys y cwrs gan lyfr arloesol Vinay a Darbelnet,
Comparative Stylistics of French and English. Techneg y cwrs oedd cymharu
strwythur y ddwy iaith trwy gorpws o gyfeithiadau a fedrai ddatgelu
nodweddion sy’n debyg neu’n wahanol – nodweddion y byddai dosbarthiadau iaith
traddodiadol yn eu crybwyll yn unig neu yn eu hanwybyddu’n gyfan gwbl.
Gwnaeth y dechneg hon gryn argraf, ac yr oedd y syniad o ymestyn y math
yma o gymharu i’r Gymraeg a’r Saesneg yn eithaf naturiol. Roedd Kevin Rottet
a Steve Morris wedi cyfarfod fynyddoedd ynghynt mewn cwrs Cymraeg
dwys yng Ngogledd America dan nawdd Cymdeithas Madog (y Sefydliad
Astudiaethau Cymreig yng Ngogledd America), a pheth digon naturiol oedd
i’r bartneriaeth gydweithredol bresennol ddilyn yn sgil hynny.
Beth yw ystyr arddulleg i ni yma? Fel yng ngwaith clasurol Vinay a
Darbelnet, cyfeiria’r term at nodweddion ieithyddol sydd ar gael fel opsiynau,
nodweddion y gall yr ysgrifennwr neu’r cyfeithydd ddewis o’u plith â rhyddid.
Gwahaniaethir rhwng cyfyngiadau neu ataliadau, y nodweddion hynny mewn
iaith nad oes dewis yn perthyn iddynt, ac opsiynau, y nodweddion hynny y
mae modd eu dethol (neu beidio) gan ddibynnu ar yr hyn sydd orau gan yr
ysgrifennwr, cywair y testun ac ati. Fel unrhyw iaith fyw, yn ddigon amlwg,
mae’r Gymraeg wedi wynebu cryn newid yn ystod y canrifoedd diwethaf;
ond yn achos y Gymraeg, yn sicr, mae cyfymdra’r newidiadau hyn wedi
cynyddu yn ystod yr ugeinfed a’r unfed ganrif ar hugain wrth i niferoedd
cynyddol o siaradwyr Cymraeg ddatblygu eu meistrolaeth o’r Saesneg a byw
mwy o’u bywydau trwy gyfrwng y ddwy iaith. Nid yw’n syndod darganfod
mewn sefyllfa o’r fath, felly, fod adnoddau arddulliadol yr iaith leiafrifol yn
wynebu llawer o heriau dros amser. Un o amcanion y llyfr hwn yw ‘dal’ llawer
o’r amrywiaeth arddulliadol yma tra bo’r iaith yn parhau’n gynhyrchiol ac yn
egnïol. Mae’r llyfr yma’n ddisgrifadol o fwriad, yn hytrach na bod yn
argymhellol; hynny yw, ceisiwn osod patrymau a welir yng nghorpws y testunau, a
threfnu eu bod ar gael i ysgrifenwyr a chyfeithwyr Cymraeg a all eu haddasu
neu beidio fel y gwelant yn dda a chan ddibynnu ar anghenion eu testunau.
Seilir y dadansoddi cymharol o’r Gymraeg a’r Saesneg a geir yn y llyfr hwn
ar gorpws o gyfeithiadau sy’n cynnwys ychydig dros ddeg ar hugain o nofelau
CSWE.indb 7 18/06/2018 15:21:31viii Comparative Stylistics of Welsh and English
a hunangofannau. Cyhoeddwyd tri ar ddeg o’r gweithiau yn Saesneg, gyda’r
1cyfeithiadau Cymraeg yn eu dilyn. O fynd i’r cyfeiriad arall, mae’r corpws
yn cynnwys pedwar gwaith ar bymtheg yn y Gymraeg sydd â chyfeithiadau
Saesneg wedi’u cyhoeddi. Yn ogystal â’r gweithiau hyn, defnyddiwyd dau
waith ar hugain yn y Gymraeg heb gyfeithiadau, er mwyn rhoi enghreifiau
ychwanegol o strwythurau. Cynhyrchwyd yr holl gyfeithiadau yn yr ugeinfed
neu’r unfed ganrif ar hugain – mae hynny’n wir am y rhan fwyaf o’r fersiynau
gwreiddiol, gyda rhai eithriadau, fel gwaith Lewis Carroll o’r 1860au, Daniel
Owen o’r bedwaredd ganrif ar bymtheg, ac un stori fer gan Syr Arthur Conan
Doyle. Yr ydym wedi dewis cyfeithiadau sy’n cynnwys testunau o arddulliau
eithaf llenyddol (fel Monic gaa n Saunders Lewis) i arddull lawer mwy sgyrsiol
a chyfoes (fel Caersain gat n Angharad Price, neu nofelau Lladd Duw a Crawia
Dewi Prysor). Mae’r nofelau yn cynnwys rhai storïau i blant, fel gwaith Roald
Dahl neu lyfr cyntaf cyfres Harri Potter, nofelau ditectif (gan gynnwys gwaith
gan P. D. James ac Ian Rankin), a fuglen glasurol Gymraeg gan Islwyn Ffowc
Elis, T. Rowland Hughes a Kate Roberts. Mae’r hunangofannau’n cynnwys
rhai Hugh Evans, W. J. Grufydd, Meic Stevens, D. J. Williams, Iorwerth Peate
a Dr J. Lloyd Williams. Mae rhai o’r testunau’n cynnwys naws ranbarthol
yn fwriadol, fel hunangofant dwy-ran Meic Stevens yn iaith y de, neu nofel
glasurol Caradog Pritchard Un Nos Ola Leuad gyda’i thafodiaith ogleddol gref.
Pan fo modd, rhoddir enghreifiau o’r strwythurau a drafodir o fwy nag un
testun, gan mai’r hyn sydd o ddiddordeb yw cyfoeth yr opsiynau arddulliadol
sydd ar gael i ysgrifenwyr a chyfeithwyr Cymraeg yn hytrach na
hynodweddau arddulliadol yr ysgrifennwr unigol.
Bwriedir y llyfr hwn ar gyfer tri math o ddarllenydd:
1. myfyrwyr ar fodiwlau cyfeithu, neu ysgolheigion annibynnol sy’n
gweithio ar gyfeithu, rhwng y Saesneg a’r Gymraeg;
2. myfyrwyr sy’n astudio’r Gymraeg ar lefelau uwch;
3. ieithyddion neu fyfyrwyr ieithyddiaeth sydd â diddordeb yn strwythur
yr iaith Gymraeg.
Er bod eraill wedi ysgrifennu am gyfeithu rhwng y Gymraeg a’r Saesneg,
mae’r dull a ddefnyddir yn y llyfr hwn – sef astudio patrymau sy’n codi o
gorpws o gyfeithiadau fel dull o dafu goleuni ar strwythur y ddwy iaith ac
ar fethodoleg cyfeithu – yn newydd yng nghyd-destun y Gymraeg.
Mae’r ddau awdur yn dod â’u harbenigeddau penodol i’r dasg. Un o brif
feysydd arbenigedd Kevin J. Rottet yw cyswllt ieithoedd gyda diddordeb
1 Mewn un achos, sef Alice’s Adventures in Wonderland, ceir dau gyfeithiad gwahanol
o’r un gwaith, a gyhoeddwyd nifer o fynyddoedd ar wahân.
CSWE.indb 8 18/06/2018 15:21:31Rhagair / Preface ix
penodol yn efeithiau strwythurol ieithoedd mewn cysylltiad â’i gilydd. O
ganlyniad, ef yw prif awdur penodau 1, 4–7 a 10–11, sy’n ymdrin yn bennaf
â materion strwythurol ar lefel yr ymadrodd (y bennod ar Gystrawennau
Meddiannol y Gymraeg) neu’r frawddeg neu ddisgwrs (y bennod ar Adeiledd
Gwybodaeth). Mae gan Steve Morris yrfa hir mewn addysgu’r Gymraeg fel ail
iaith i oedolion, ac mae wedi gweithio’n helaeth ar eirfa’r Gymraeg. Mae’n
gydymchwilydd ar brosiect CorCenCC – Corpws Cenedlaethol Cymraeg Cyfoes,
ac ef yw prif awdur penodau 2, 3, 8 a 9 (gan gynnwys y penodau ar Enwau a
Rhagenwau, ac Ansoddeiriau ac Adferfau).
Hofem ddiolch i Sefydliad Astudiaethau Uwch (IAS) Prifysgol Indiana a
Phrifysgol Abertawe am eu cefnogaeth ariannol i’r prosiect hwn – heb hynny,
ni fyddai wedi ei wireddu. Hefyd, hofem ddiolch i Christopher Robbins, yr
oedd ei bedair semestr yn astudio’r Gymraeg ym Mhrifysgol Indiana wedi ei
wneud yn arbennig o gymwys i fwrw golwg myfyriwr sy’n astudio’r Gymraeg
dros ddrafiau rhai o’r penodau a chynnig adborth, ynghyd â’r grwpiau
gwahanol o fyfyrwyr a ymrestrodd ar gwrs Kevin ar arddulleg gymharol y Ffrangeg
a’r Saesneg ym Mhrifysgol Indiana. Yr oedd eu diddordeb byw wedi sicrhau
bod perthnasedd y pwnc i ieithoedd eraill fel y Gymraeg yn fwy amlwg byth.
Ar ben hynny, yr ydym yn ddiolchgar dros ben i Llion Wigley a holl staf
Gwasg Prifysgol Cymru am eu harweiniad, eu cyngor a’u cefnogaeth.
Kevin J. Rottet, Prifysgol Indiana
Steve Morris, Prifysgol Abertawe
CSWE.indb 9 18/06/2018 15:21:31x Comparative Stylistics of Welsh and English
Te idea for this book was born in a course taught by Kevin Rottet at Indiana
University on the comparative stylistics of French and English. Te content
of the course was inspired by Vinay and Darbelnet’s classic text of the same
name. Impressed at how the technique of comparing the structure of two
languages via a translation corpus was able to reveal similarities and diferences
that were only hinted at or were even entirely absent in traditional language
classes, the idea of extending this sort of comparison to Welsh and English
was quite natural. Kevin Rottet and Steve Morris had met many years earlier
during an intensive Welsh course in North America sponsored by the
organisation Cymdeithas Madog (Te Welsh Studies Institute in North America),
and so the collaborative partnership followed naturally.
What do we mean here by stylistics? As in Vinay and Darbelnet’s classic
work, the term refers to linguistic features of a language that are available
as options, features among w