De controle op de effectenmarkten in de Europese Gemeenschap

Directorate-General For Translation European Commission

Informations

• Publié par: EUROPEAN-COMMISSION
• Nombre de lectures: 15
• Langue: Nederlandse
• Poids de l'ouvrage: 2 Mo

Extrait

COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN
studies
De controle op de effektenmarkten
I in de Europese Gemeenschap
SERIE CONCURRENTIE -
HARMONISATIE VAN WETGEVING 1978 31 COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN
De controle op de effektenmarkten
in de Europese Gemeenschap
Verslag van een rechtsvergelijkend
onderzoek voorgelegd door
Prof. Dr. E. Wymeersch
Universitaire Instelling Antwerpen
VERZAMELING STUDIES
Serie Concurrentie — Harmonisatie van wetgeving nr. 31
Brussel, december 1977 Deze uitgave is eveneens verkrijgbaar in het
DE ISBN 92-825-0344-5
EN ISBN 92-825-0345-3
FR ISBN 92-825-0346-1
Bibliografische data bevinden zich aan het einde van deze publikatie
© Copyright EGKS - EEG - EGA, Brüssel-Luxemburg, 1978
Printed in Belgium
ISBN 92-825-0343-7
Catalogusnummer: CB-NP-78-031-NL-C Woord Vooraf
Bij de voorbereiding van dit verslag heb ik mogen rekenen op de steun en mede­
werking van talrijke personen, vooral van de vertegenwoordigers van de contro-
leoverheden. Zij hebben niet enkel de basisinformatie verschaft, of naar de
beschikbare dokumentatie verwezen. Zij hebben ook toelichting verstrekt bij
de betekenis en het relatief belang van hun nationale reglementen. Tenslotte
hebben zij kostbare gegevens medegedeeld over de feitelijke werking, over de
plaatselijke gebruiken en over de aktuele knelpunten in het controlebestel.
Ik hou er aan hier mijn dank te bevestigen voor de steun, hulp en aanmoediging
die ik bij allen mocht ervaren.
Mijn dank gaat tevens naar de hh. H. Braeckmans en J. Van Dyck, assistenten
op de Universitaire Instelling Antwerpen, die met kritische vlijt het hand­
schrift aandachtig hebben nagelezen, en naar juff. M.R. Verhegghe die het
geheel zo keurig heeft uitgetypt en al te ves^l hertypt.
E.W. - 5
HOOFDSTUK I
HET ONDERZOEKSDOMEIN
'CONTROLE OP EFFEKTENMARKTEN'
1 · In dit verslag worden de onderscheiden vormen waarin en
instrumenten waarmede controle op effektenmarkten wordt uitge­
oefend beschreven en ontleed.
2. Onder de vele betekenissen die aan het begrip ''controle"
kunnen worden gehecht denkt men vooreerst aan de methoden en
technieken die worden gebruikt om de naleving van een norm, van
welke aard ook, af te dwingen en op deg ervan toezicht
uit te oefenen, en bij eventuele overtreding te sanctioneren.
Geen onderscheid naar de juridische aard van de regel wordt hierbij
gemaakt : zowel door de s taatsmacht' opgelegde als door professionele
organen ontwikkelde normen worden in het onderzoek betrokken. Even­
min wordt onderscheiden naar de doelstelling van de betrokken norm :
deze is meestal veelvuldig, complex en ondoorzichtig. Zowel normen
van marktorganisatie als regelen ter bescherming van de beleggers,
of instrumenten van sociaal-economisch beleid, zelfs van monetair
beleid worden aangestipt, zij het dat de aandacht vooral naar de
twee eerstgenoemde, rechtstreeks het ef fektenwezen rakende
ma t e r i e s gaa t.
3. Controle kan ook betekenen het geheel van middelen, instrumenten,
technieken die worden gehanteerd om op iets in te grijpen, het naar
zijn inzicht te organiseren, of te beheersen. Veeleer dan enkel de
toetsing van de norm te onderzoeken, en de er bij horende sanctione­
ring, wordt in deze betekenis van het begrip "controle" aandacht
gevraagd voor de aan de toetsing voorafgaande fase, deze van het
uitvaardigen van regelen. In dit perspektief worden de bevoegdheden
en machten van de diverse organen die bij de effektenmarkten
betrokken zijn, bestudeerd zoals zij uit het juridisch organisatie­
patroon van wettelijke of corporatieve aard voortvloeien, en ge--6-
plaatst binnen het globaal institutioneel kader. Voor zover ais
wetenschappelijk vast te stellen worden de van de juridische
regeling afwijkende feitelijke verhoudingen vastgesteld. Duidelijk
is dat de feiten dikwijls en in niet te bepalen mate afwijken
van het recht.
Beide vormen van controle kunnen worden samengebracht onder
de ruime en neutrale term van "tussenkomst", waarbij zowel het
principiële organisatorische ingrijpen van wetgever of overheid,
en het bijvoegelijk uitvaardigen van corporatieve of professionele
normen, als de toet singsakt iv i t e i t op preventieve en repressieve
basis in het onderzoeksveld worden betrokken.
4. Het tweede or i en t er ing spun t van dit verslag treft men aan in
het kader van de tussenkomst, met name de effektenmarkten. Op­
zettelijk werd elke precíese omschrijving van dit begrip van
de hand gewezen. Aldus kan de van land tot land nogal uiteenlopende
benadering inzake beleggersbescherming aan bod komen, terwijl aan de
rand van het effek tenwezen voorkomende verschijnselen in het
onderzoek konden worden begrepen.
5. Het uiteindelijk voorwerp van de tussenkomst wordt net de eerder
juridisch-neutrale term "effekt" aangeduid. Het begrip wordt
pragmatisch gedefinieerd om een juist inzicht in het toepassings­
veld, en in de doelstelling van de reglementering, niet in de weg
te s t aan.
Naargelang de strekking van de reglementering kan men een
enger, en een ruimer begrip onderkennen. In de engere zin verstaat
men er onder : de obligaties of titels van lening, uitgegeven door
de staat, zijn ondergeschikte besturen of territoriale onderver­
delingen ; de obligaties of schuldtitels van private ondernemingen,
meestal in de vorm van een vennootschap op aandelen gedreven, en
de aandelen of delen in deze vennootschappen ; tenslotte meestal
ook de certificaten van beleggingsdepôts. Opvallend is dat de
nationale reglementeringen geen rekening houden met de juridische
vorm van het effekt (waardepapier of niet), en dat het onderscheid
tussen publiekrechtelijke of privaatrechtelijke effekten niet voor -7-
alle aangelegenheden beslissend is. Effekten in de engere zin worden
meestal in grote getalen van financieel (zo niet ook juridisch)
onderling vervangbare eenheden uitgegeven : daar zij aldus voor
de beurshandel geschikt zijn, worden zij soms ook als "roerende
waarden", of "beurswaarden" aangeduid.
In die landen waar de effektenreglementering, naast organisa­
tie van beurs- en vennootschapswezen, ruimere objektieven van be­
legger sbes cherming nastreeft, tast de wetgever de grensstreek van
het effektenwezen af, door een technische uitbreiding van het be­
grip "effekt" en dus van het toepassingsveld. Onder de beschermen­
de werking van de wet worden geplaatst be 1eggingsobjekten die
juridisch niet, of moeilijk te vergel ijken zijn met de effekten
in de engere betekenis, maar die in financieel opzicht tot het
e f fek tenbe 1 eggingswezen kunnen worden gerekend. Deze uitbreiding
van het toepassingsveld is sinds oudsher in voege in de Verenigde
Staten, en in Ontario ; in Groot-Britannië geldt een vergelijkbare
verbodsregeling, en in België werd in 1969 de gelijkstelling met
effekten doorgevoerd. In de Duitse Bondsrepubliek ligt wetgeving
ter bespreking, en ook het onlangs gepubliceerde Nederlandse ont­
werp van Wet Beleggingsinstellingen zou op sommige van deze beleg-
gingsobjekten kunnen worden toegepast (1).
Niet het gehele effektenwezen, enkel de effektenmarkten werden
bestudeerd. Aan regelen van waardepapierrecht, of inzake onvrijwil­
lig be zitsveri i es van toonderpapier werd geen aandacht besteed,
terwijl ook het juridisch statuut van de rechten, en o.m. de ven­
nootschapsrechtelijke regelen die rechtstreeks belang voor het open­
baar effektenwezen vertonen, enkel pro memorie worden vermeld. De
aandacht werd toegespitst op de plaats waar vraag en aanbod van
en naar effekten mekaar ontmoeten : regelen betreffende de inbewaar-
geving van effekten, of inzake giraal verkeer of clearing behoren
slechts op aanvullende wijze tot het marktgebeuren. Voor het onder­
zoek van deze domeinen weze naar gespecialiseerde studies verwezen.
(1) voor de Verenigde Staten en Canada, zie het begrip "investment contract", in
s. 2 (1) Securities Act 1933 ; vlg. een analoge bepaling in de Ontario
Securities Act, in s. (1) (58) van het ontwerp van Securities Act 1977 (Bill
nr. 20) hernomen.
voor Groot-Britannië : s. 14 (3) Prevention of Fraud (Investments) Act 1958;
voor België artt. 1 en 2, W. 10 juli 1969 ; voor de Duitse Bondsrepubliek zie
het Entwurf eines Gesetzes über den Vertrieb von Anteilen an Vermögensanlagen,
gepubliceerd 19 april 1977 ; en voor Nederland de Bepalingen betreffende beleggings­
instellingen (Wet beleggingsinstellingen) Tweede Kamer, 1977, nr. 14664 ; de
Japanse Securities Exchange Law 1948 bevat geen vergelijkbare bepaling. -8-
In aansluiting tot de in de f inane i e e 1 rech te 1 ijke literatuur
gebruikte indeling werd het onderzoek in elk land opgesplitst
naargelang de uitgifte- of primaire markt, dan wel de secundaire
markt, of markt van reeds voorheen uitgegeven effekten werd be­
doeld. Deze indeling is relevant daar de meeste wetgevingen een
andere reglementaire benadering aankleven in de primaire, dan
in de secundaire markt. Zo is de Amerikaanse Securities Act van
1933 g