Trysorau: Casgliadau Arbennig Prifysgol Cymru Y Drindod Dewi Sant

John Morgan-Guy

Description

Sefydlwyd Prifysgol Cymru Y Drindod Dewi Sant yn wreiddiol yn 1822 dan yr enw Coleg Dewi Sant, Llanbedr Pont Steffan, a dyma’r sefydliad colegol addysg uwch hynaf yng Nghymru. Yn ystod dau gan mlynedd ei hanes, mae wedi derbyn nifer o lawysgrifau hynod a phrin, llyfrau printiedig cynnar, cyfrolau llawn darluniau, ac enghreifftiau anarferol o daflenni i gyfnodolion – y rhan fwyaf drwy roddion hael nifer o gymwynaswyr, yn cynnwys sylfaenydd y sefydliad, yr Esgob Thomas Burgess o Dyddewi. Cedwir y casgliad heddiw yn Llyfrgell Roderic Bowen ar gampws y Brifysgol yn Llanbedr Pont Steffan, yn adnodd cyfoethog i ysgolheigion ac ymchwilwyr ledled y byd.
Mae’r gyfrol lawn darluniau hon yn cyflwyno detholiad o blith y miloedd o drysorau sydd yn y casgliad, yn rhychwantu dros saith can mlynedd. Ceir ysgrif fer i gyd-fynd â phob darlun, pob un wedi’i hysgrifennu gan ysgolhaig sydd â gwybodaeth a gwerthfawrogiad dihafal o’r gwaith dan sylw. Bydd y gyfrol o ddiddordeb eang, ac yn dyst i’r cyfoeth a geir yn yr hyn a alwyd unwaith yn ‘llyfrgell fach fwyaf Cymru’.
Cynnwys
Cydnabyddiaethau
Cyfranwyr
1 Rhagymadrodd: Hanes y Coleg a’i Lyfrgell
2 Siarter Brenhinol 1828
3 Charles Robert Cockerell, Pensaer Coleg Dewi Sant
4 Darlun David Cox o Goleg Dewi Sant
5 Pedr o Capua a Distinctiones theologicae
6 Beibl Llanbedr Pont Steffan
7 Llyfr Oriau Boddam
8 Giovanni Boccaccio a Genealogia deorum gentilium
9 Jacobus a Voragine a The Golden Legend (Legenda auria)
10 Llyfr Offeren Schoffer, 1499
11 Llyfr Offeren ‘Caersallog’ Hopyl, 1511
12 Conrad Gessner a’r Historia animalium
13 Abraham Ortelius a Theatrum orbis terrarum
14 Walter Ralegh a The History of the World
15 Gerhard Mercator a’r Atlas
16 Nehemiah Grew a The Anatomy of Plants
17 George Hickes yr Annhyngwr a Llawysgrif Llanbedr Pont Steffan T512a
18 ‘Isaac Bickerstaff’ a Predictions for the Year 1708
19 Rhifyn ‘Coll’ Review Daniel Defoe
20 Maria Sibylla Merian a Der Rupsen begin, voedzel, en wonderbaare verandering
21 Dychan a Hiwmor yn Bowdler T269
22 William Chambers a Desseins des edifices, meubles, habits, machines, et ustenciles des chinois
23 Llyfr Lòg HMS Elizabeth, 1759–61
24 Thomas Pennant a The British Zoology
25 Siartiau, Cynlluniau a Golygfeydd Alexander Dalrymple
26 Mordeithiau o’r Iseldiroedd i’r Môr Tawel
27 Sydney Parkinson ac A journal of a voyage to the South Seas
28 Jean-Nicolas Jadelot a Cours complet d’anatomie
29 Robert Adam a Ruins of the Palace of the Emperor Diocletian
30 L’ami de l’adolescence, Arnaud Berquin
31 John White a Journal of a Voyage to New South Wales
32 William Blake a gwaith darlunio The Complaint, and the Consolation gan Edward Young
33 Robert John Thornton ac A New Illustration of the Sexual System of Linnæus
34 William Alexander ac The Costume of China
35 Hannah More a Cœlebs in Search of a Wife
36 John Smeaton ac A Narrative of the Building and a Description of the Construction of the Edystone Lighthouse
37 Edward Pugh a Cambria depicta
38 John Ross ac A voyage of discovery
39 John Frederick Lewis a Lewis’s Sketches and Drawings of the Alhambra
40 John C. Bourne a Drawings of the London and Birmingham Railway
41 John Richard Coke Smyth a Sketches in the Canadas
42 Epilog: Dyfodol y Casgliadau Arbennig ac Archifau
Llyfryddiaeth
Mynegai

Sujets

• Histoire
• Idioma galés
• Great Britain
• Welsh
• History
• Wales
• Europe

Informations

• Publié par: University of Wales Press
• Date de parution: 15 juillet 2022
• Nombre de lectures: 0
• EAN13: 9781786839275
• Langue: Welsh
• Poids de l'ouvrage: 8 Mo

Extrait

Peter Charles Henderson, The Quadrangular Passion-flower , 1802, ysgythrwyd gan J. Hopwood yr hynaf, o R. J. Thornton, A new illustration of the sexual system of Linn us
John Frederick Lewis, Door of the Hall of Ambassadors , 1835, ysgythrwyd gan W. Gauci, o J. F. Lewis, Lewis s sketches and drawings of the Alhambra, made during a residence in Granada in the years 1833-4

Hawlfraint Y Cyfranwyr, 2022
Cedwir pob hawl. Ni cheir atgynhyrchu unrhyw ran o r cyhoeddiad hwn na i gadw mewn cyfundrefn adferadwy na i drosglwyddo mewn unrhyw ddull na thrwy unrhyw gyfrwng electronig, mecanyddol, ffotogop o, recordio, nac fel arall, heb ganiat d ymlaen llaw gan Wasg Prifysgol Cymru, Cofrestrfa r Brifysgol, Rhodfa r Brenin Edward VII, Caerdydd CF10 3NS.
www.gwasgprifysgolcymru.org
Mae cofnod catalogio r gyfrol hon ar gael gan y Llyfrgell Brydeinig.
ISBN: 978-1-78683-925-1
eISBN: 978-1-78683-927-5
Datganwyd gan y Cyfranwyr eu hawl i w cydnabod yn awduron ar y gwaith hwn yn unol ag adrannau 77 a 78 Deddf Hawlfraint, Dyluniadau a Phatentau 1988.
Nid cyfrifoldeb y cyhoeddwr yw hirhoedledd neu gywirdeb URL ar gyfer unrhyw wefannau allanol neu ryngrwyd trydydd-parti a gyfeirir atynt yn y cyhoeddiad hwn; ac ni all y cyhoeddwr warantu fod, nac y bydd, holl gynnwys y cyfryw wefannau yn parhau'n gywir neu'n addas.
Clawr blaen
Priflythyren o Feibl Llanbedr Pont Steffan
Clawr cefn
Sarah Stone, Superb Warblers , 1789, o John White, Journal of a voyage to New South Wales with sixty-five plates of non descript animals, birds, lizards, serpents, curious cones of trees and other natural productions
Oni nodir fel arall, daw pob delwedd o gasgliadau Llyfrgell ac Archifau Roderic Bowen
Cynnwys
Cydnabyddiaethau
Cyfranwyr
Rhagymadrodd: Hanes y Coleg a i Lyfrgell
Siarter Brenhinol 1828
Charles Robert Cockerell, Pensaer Coleg Dewi Sant
Darlun David Cox o Goleg Dewi Sant
Pedr o Capua a Distinctiones theologicae
Beibl Llanbedr Pont Steffan
Llyfr Oriau Boddam
Giovanni Boccaccio a Genealogia deorum gentilium
Jacobus a Voragine a The Golden Legend ( Legenda aurea )
Llyfr Offeren Sch ffer, 1499
Llyfr Offeren Caersallog Hopyl, 1511
Conrad Gessner a r Historia animalium
Abraham Ortelius a Theatrum orbis terrarum
Walter Ralegh a The History of the World
Gerhard Mercator a r Atlas
Nehemiah Grew a The anatomy of plants
George Hickes yr Annhyngwr a Llawysgrif Llanbedr Pont Steffan T512a
Isaac Bickerstaff a Predictions for the year 1708
Rhifyn Coll Review Daniel Defoe
Maria Sibylla Merian a Der Rupsen begin, voedzel, en wonderbaare verandering
Dychan a Hiwmor yn Bowdler T269
William Chambers a Desseins des edifices, meubles, habits, machines, et ustenciles des chinois

Yn wynebu r dudalen gynnwys O Maria Sibylla Merian, Der rupsen begin, voedzel, en wonderbaare verandering , 1714
Llyfr L g HMS Elizabeth , 1759-61
Thomas Pennant a The British zoology
Siartiau, Cynlluniau a Golygfeydd Alexander Dalrymple
Alexander Dalrymple ac An historical collection of the several voyages and discoveries in the South Pacific Ocean
Sydney Parkinson ac A journal of a voyage to the South Seas
Jean-Nicolas Jadelot a Cours complet d anatomie
Robert Adam a Ruins of the Palace of the Emperor Diocletian
L ami de l adolescence , Arnaud Berquin
John White a Journal of a voyage to New South Wales
William Blake a gwaith darlunio The complaint, and the consolation gan Edward Young
Robert John Thornton ac A new illustration of the sexual system of Linn us
William Alexander ac The costume of China
Hannah More a Coelebs in search of a wife
John Smeaton ac A Narrative of the Building and a Description of the Construction of the Edystone Lighthouse
Edward Pugh a Cambria depicta
John Ross ac A voyage of discovery
John Frederick Lewis a Lewis s sketches and drawings of the Alhambra
John C. Bourne a Drawings of the London and Birmingham railway
John Richard Coke Smyth a Sketches in the Canadas
Epilog: Dyfodol y Casgliadau Arbennig ac Archifau
Llyfryddiaeth
Nodiadau
Cydnabyddiaethau
Er mai fy enw i sy n ymddangos ar dudalen deitl y llyfr hwn, yn sicr nid fy ngwaith fy hun yw r cwbl, a daw hynny n amlwg i r darllenydd ar unwaith. Heb gydweithrediad parod a brwdfrydig fy nghyd-weithwyr yn y brifysgol, ni fyddai Trysorau Casgliadau Arbennig Prifysgol Cymru Y Drindod Dewi Sant fyth wedi gweld golau dydd. Rhaid diolch yn arbennig i m cyd-weithwyr yn Llyfrgell ac Archifau Roderic Bowen, y Llyfrgellydd Casgliadau Arbennig Ruth Gooding a r Archifydd Casgliadau Arbennig, Nicky Hammond - y ddau ohonynt wedi cyfrannu at y llyfr hwn - am eu gwybodaeth am ein casgliadau rhagorol, a u parodrwydd i ddefnyddio r wybodaeth honno fel y gellir gwneud detholiad hynod ddiddorol a chyfoethog o n Trysorau .
Yna mae r cyfranwyr o blith aelodau blaenorol a phresennol staff academaidd Prifysgol Cymru Y Drindod Dewi Sant yma ar gampws Llanbedr Pont Steffan: Yr Athro Janet Burton, Dr William Marx, Dr Harriett Webster a Dr Peter Mitchell, y mae arbenigedd pob un ohonynt wedi bod ar gael i mi, yn yr un modd Dr Allan Barton, a m holynodd fel caplan ar gampws Llanbedr Pont Steffan, ac a ganiataodd imi gywain o ffrwyth ei ymchwil yma yn y llyfrgell ar ddau o n llyfrau litwrgaidd print cynnar. Cyflwynwyd y cyfraniadau i gyd o fewn y terfyn amser caeth a osodais ar eu cyfer, ac, er mawr lawenydd a rhyddhad imi, fe wnaed hynny r anogaeth ysgafnaf yn unig. Weithiau gall ymchwil fod yn weithgaredd unig ond anaml y mae n ynysig; mae angen cymorth eraill yn amlach na pheidio, ac yma yr wyf am gydnabod cymorth Dr Philip Gooding am ddarganfod a sganio deunydd sydd ar gael yn haws ym Montr al nag yn y Deyrnas Unedig.
Mewn sawl ffordd mae llyfr fel hwn yn llwyddo neu n methu nid yn unig ar awdurdod a hygyrchedd ei destun, ond hefyd ar ei ddyluniad a i ddarluniau. Yma b m yn hynod ffodus o allu gweithio gyda r ffotograffydd, y dylunydd a r artist rhagorol Dr Martin Crampin, ffrind a chyd-weithiwr am dros ugain mlynedd. Ac yntau n ysgolhaig a hanesydd celf yn ei hawl ei hun, mae ei wybodaeth a i ddealltwriaeth o r hyn oedd ei angen i ddod thestun a darluniau ynghyd wedi bod o fudd enfawr.
Gwnaed y penderfyniad ar y cychwyn cyntaf y dylid cyhoeddi r llyfr hwn, gan ei fod wedi i seilio ar gasgliadau llyfrgell prifysgol sydd wedi i lleoli yng nghanol Cymru, yn Gymraeg ac yn Saesneg. Ni fyddai hyn wedi bod yn bosibl heb gydweithrediad a chefnogaeth yr Athro Elin Haf Gruffydd Jones, Cyfarwyddwr y Ganolfan Uwchefrydiau Cymreig a Cheltaidd yn Aberystwyth (lle b m yn Gymrawd Ymchwil yn y gorffennol am dair blynedd gyfoethog a hapus) a sgiliau ac ymroddiad y cyfieithwyr, Catrin Beard, Gwenll an Dafydd, George Jones, Osian Rhys a Lowri Schiavone.
Tasg Gwasg Prifysgol Cymru oedd dod r holl waith hwn at ei gilydd yn ei ffurf derfynol, ac yma b m yn ffodus i weithio gyda th m amyneddgar a brwdfrydig, gan gynnwys Sarah Lewis, Pennaeth Comisiynu; Steven Goundrey, Rheolwr Cynhyrchu; a Natalie Williams, Cyfarwyddwr y Wasg. Cyflawnwyd y gwaith golygu copi gan Marian Beech Hughes a Mike J. Gooding a r mynegai gan Ruth Gooding.
Un fantais o gael cysylltiad sefydliad sy n ymestyn yn l dros nifer o flynyddoedd yw r cyfle i weithio gyda chyd-weithwyr y mae eu meysydd astudio a u harbenigedd yn ein cyfoethogi, a dysgu oddi wrthynt. Y lle cyntaf y dylai unrhyw un sy n ymchwilio i hanes deucan mlynedd Coleg Dewi Sant droi yw at y ddwy gyfrol History gan y Canon Ddr William Price. Rwyf wedi bod yn ffodus o gael adnabod William ers dros hanner can mlynedd, gan ei olynu yma fel Archifydd y Brifysgol, a bydd yn gweld o dudalennau r llyfr hwn gymaint yr wyf fel golygydd wedi dibynnu ar ei ymchwil. O r rhai a fu n gweithio gyda n Casgliadau Arbennig, rwy n cydnabod gyda diolch gyfraniadau at fy ngwybodaeth a m dealltwriaeth ohonynt gan y diweddar Robin Rider, y Parchedig Ddr David Selwyn (a oruchwyliodd fy ymchwil doethuriaeth hefyd), Peter Hopkins a Sarah Roberts.
Mae prosiect fel hwn hefyd yn dibynnu ar gefnogaeth llawer o rai eraill sy n rhan o r coleg , ac yma yr wyf am gydnabod yn arbennig gymorth a chefnogaeth Pennaeth Gweithredol y Llyfrgell ac Adnoddau Dysgu, Alison Harding - sydd ei hun wedi cyfrannu at y gyfrol hon - a r Is-ganghellor, yr Athro Medwin Hughes, a i Bennaeth Staff, Shone Hughes. Yn olaf, ar lefel bersonol, mae fy niolch yn ddyledus i m gwraig, Valerie - hithau wedi graddio ddwywaith o r sefydliad parchus hwn - am annog yn amyneddgar ac am oddef cael g r yr oedd ei feddwl a i egni mor aml yn edrych tua r gorffennol.
Fy ngobaith yw fod y gyfrol hon yn cyflawni r bwriad yn ddigonol, sef dod rhywfaint o ddealltwriaeth i r darllenydd am ddaliadau cyfoethog Llyfrgell ac Archifau Roderic Bowen o fewn Prifysgol Cymru Y Drindod Dewi Sant yn Llanbedr Pont Steffan, a thrwy wneud hynny gyfrannu mewn ffordd fechan at goff u ei hanes deucan mlynedd.
John Morgan-Guy Chwefror 2022

Yn wynebu tudalen y cyfranwyr O Lyfr Oriau Boddam
Cyfranwyr
Allan Barton: ysgolhaig annibynnol, darlithydd a hanesydd celf, a chyn-Gaplan ar gampws Llanbedr Pont Steffan Prifysgol Cymru Y Drindod Dewi Sant.
Janet Burton: Athro yn Hanes yr Oesoedd Canol ym Mhrifysgol Cymru Y Drindod Dewi Sant.
Ruth Gooding: Llyfrgellydd Casgliadau Arbennig Llyfrgell ac Archifau Roderic Bowen, Prifysgol Cymru Y Drindod Dewi Sant.
Nicky Hammond: Archifydd Casgliadau Arbennig Llyfrgell ac Archifau Roderic Bowen, Prifysgol Cymru Y Drindod Dewi Sant.
Alison Harding: Pennaeth Gweithredol y Llyfrgell ac Adnoddau Dysgu, Prifysgol Cymru Y Drindod Dewi Sant.
William Marx: Darllenydd yn Llenyddiaeth yr Oesoedd Canol ym Mhrifysgol Cymru Y Drindod Dewi Sant.
Peter Mitchell: Darlithydd H n yn Llenyddiaeth Saesneg y Cyfnod Modern Cynnar ym Mhrifysgol Cymru Y Drindod Dewi Sant.
John Morgan-Guy: Athro Ymarfer er Anrhydedd (mewn Hanes Diwylliannol) ym Mhrifysgol Cymru Y Drindod Dewi Sant.
Harriett Webster: Darlithydd yn Hanes yr Oesoedd Canol ym Mhrifysgol Cymru Y Drindod Dewi Sant.

Cyn