Kerk en orde vandag: Met die klem op die NG Kerk

Piet Strauss

Description

Kerk en orde vandag konsentreer op temas wat oor die hele spektrum van die gereformeerde kerkreg versprei lê en probeer om relevante agtergrondinligting vir al die artikels van die kerkorde van die NG Kerk te verskaf. “Die skrywer lewer bewys dat hy ervare is, en uitstekend op die hoogte van al die temas en onderwerpe is, persoonlike ervaring daarvan het, en dat hy krities en apologeties daaroor kan skryf.” – Prof. Andries le Roux du Plooy, Fakulteit Teologie, Noordwes?Universiteit

Sujets

• Littérature Sud-Africaine
• Littérature sud-africaine
• List of municipalities of the Netherlands
• Nederduits Gereformeerde Kerk

Informations

• Publié par: UJ Press
• Date de parution: 01 août 2010
• Nombre de lectures: 0
• EAN13: 9781920383213
• Langue: English
• Poids de l'ouvrage: 1 Mo

Extrait

78-1-920383-10-7

KéRk M E   n  o  r  d  e  v  N a G N K Dag 

P J S

KERK EN ORDE VANDAG

Met die klem op die NG Kerk

P J Strauss

Kerk en Orde Vandag: Met die klem op die NG Kerk

Uitgegee deur Sun Media Bloemfontein (Pty) Ltd

Druknaam: SunBonani Scholar

Alle regte voorbehou

Kopiereg © 2010 Sun Media Bloemfontein

Die skrywers en die uitgewer het alles moontlik gedoen om kopieregtoestemming te verkry vir die gebruik van derdepartyinhoud en om sodanige gebruik te erken. Rig alle navrae aan die uitgewer.

Geen gedeelte van hierdie boek mag sonder die skriftelike verlof van die uitgewer gereproduseer of in enige vorm deur enige elektroniese, fotografiese of meganiese middel weergegee word nie, hetsy deur fotokopiëring, plaat-, band- of laserskyfopname, mikroverfilming, via die Internet of e-pos of enige ander stelsel van inligtingsbewaring of -ontsluiting.

Menings in hierdie publikasie weerspieël nie noodwendig dié van die uitgewer nie.

Eerste uitgawe 2010

ISBN: 978-1-920383-10-7 ISBN: 978-1-920383-21-3 (e-boek) DOI: https://doi.org/10.18820/9781920383213

Geset in 11/12 Chaparral Pro Bandontwerp, bladuitleg en produksie deur Sun Media Bloemfontein

Navorsing en akademiese werke word onder hierdie druknaam in druk en elektroniese formaat uitgegee.

Hierdie publikasie kan bestel word by: [e-mail] Die e-boek is beskikbaar by: https://doi.org/10.18820/9781920383213

Voorwoord

I

N

H

O

U

D

..................................................................................................

Hoofstuk 1 Kerkreg ’n Dienende Reg? ....................................................... Kerk en geloof neem reg in diens.......................................................................... Kerkreg ’n dienende reg......................................................................................... Kerkorde neerslag van kerkbegrip ........................................................................

i

1 1 3 4

Hoofstuk 2 Kerkorde en Kerkregering in die NG Kerk Vandag: Reformatories en Dordts? .............................................................................. 7 Die DKO, die NGK-KO en die ampte .................................................................... 8 Die DKO, die NGK-KO en kerkvergaderings ........................................................ 10 Die DKO, die NGK-KO en die werk van die kerk.................................................. 12

Hoofstuk 3 ’n Eietydse Kerkorde? .............................................................. 15 Die DKO en die NGK-KO: Eietydse probleme hanteer ........................................ 17 Die DKO en NGK-KO: Eietydse elemente in die verhouding kerk en staat........ 18 Slotopmerking ....................................................................................................... 20

Hoofstuk 4 Die Uitleg van ’n Kerkorde: ’n Eie Wetenskap? ...................... Teleologiese hermeneutiek ................................................................................... Sistematiese hermeneutiek................................................................................... Historiese hermeneutiek....................................................................................... Strukturele hermeneutiek..................................................................................... Taalkundige hermeneutiek ................................................................................... Rasionaliteit as eksterne faktor ............................................................................

Hoofstuk 5 Dienste of Ampte en Gesag?.................................................... Spiritualistiese kritiek teen ampsgesag................................................................ Demokratistiese aversie teen ampsgesag ............................................................ Ampsdiens en gesag: ’n Christokratiese benadering ........................................... Dingemans weerlê ................................................................................................. Ampsdiensonfeilbaar?.......................................................................................... Slot: Gesagsreg of plasingsreg? .............................................................................

21 22 22 23 24 25 25

27 27 28 29 30 31 31

Hoofstuk 6 Predikantstatus? ...................................................................... 33 Amp in die gemeente ............................................................................................. 34 Bevoegdheid ’n kerklike saak ................................................................................ 35 Die NG Kerk en bevoegdheid as proponent en predikant................................... 36 Slot: Diens deur dienaars ...................................................................................... 37

Hoofstuk 7 Net Drie Besondere Ampte? .................................................... Die Bybelse uitgangspunt...................................................................................... Anti-hiërargiese beginsel ...................................................................................... Eenheid en verskeidenheid ................................................................................... Drie ampte sinvol, maar…..................................................................................... Mensebehoeftes klop met drieledige amp ........................................................... Nie net drie besondere ampte...............................................................................

39 40 40 41 42 42 43

Hoofstuk 8 Die Pion van die Ouderling?.................................................... 45 Ouderling deel in konstantes en eietydse toepassings ........................................ 46 Die anti-hiërargiese beginsel ................................................................................ 47 Die Ouderling as ’n “Pion” Verteenwoordig Christus ......................................... 48

Hoofstuk 9 Kerkvergaderings: ’n Anti-Hiërargiese Benadering ............... 51 Vergaderings verskil in opdrag, maar nie in waardigheid ................................... 52 Kerkvergaderings nie hoër en laer, maar waaier uit na meerdere vergaderings 53 Meerdere vergaderings hanteer nie sake van mindere vergaderings.................. 54

Hoofstuk 10 Wat Hoort op die Agenda van Kerkvergaderings? ................. Kerklike sake op kerklike wyse nie volhoubaar.................................................... Dierensiëring en nie kompartementering ......................................................... Beperking setel in invalshoek ............................................................................... Op ’n kerklike wyse................................................................................................ NGK-KO se formulering........................................................................................

57 58 59 60 60 61

Hoofstuk 11 Kerkverband van en vir Gemeentes ........................................ 63 Inleidend ................................................................................................................ 63 Kerkverband ’n verband van gemeentes .............................................................. 63 Kerkverband moet gemeentes versterk................................................................ 65

Hoofstuk 12 Waarom Sinodes?..................................................................... 69 Historiese perspektief ........................................................................................... 69 Waardering............................................................................................................. 71 Die NGK-KO beoordeel ......................................................................................... 72 Slot ......................................................................................................................... 73

Hoofstuk 13 Oor Kerkleiers en Moderators................................................. Argumente ten gunste van “kerkleiers” met “uitvoerende” magte..................... Aard van kerklike uitsprake .................................................................................. Anti-hiërargiese kerkvergadering ......................................................................... Sekere gebruike in NG kerk tog hiërargies? ......................................................... Slotoordeel .............................................................................................................

75 76 76 77 78 79

Hoofstuk 14 Skrif en Belydenis, Eenheid en Kerkverband ......................... Die oorsprong en aard van die kerk volgens skrif en belydenis .......................... Kerklikeeenheid.................................................................................................... Skriftuurlike en belydenisvoorskrifte vir kerkverband? ..................................... Meer as een soort kerkverband ............................................................................ Skrif en belydenis sê iets, nie alles van een kerkverband ....................................

81 81 83 84 85 87

Hoofstuk 15 Eredienste Toon die Karakter van die Kerk ............................ 89 Amptelik is ook reg ............................................................................................... 90 Aspekte van die erediens kerkregtelik benader ................................................... 93 Die inhoud van die prediking................................................................................ 94 Slot ......................................................................................................................... 95

Hoofstuk 16 Sakramente is Sigbare Woorde................................................ 97 Sakramente het vier aspekte................................................................................. 98 Sakramente dra amptelike karakter ..................................................................... 98 Woord deel van sakramentsbediening ................................................................. 99 Wie mag die sakramente gebruik? ........................................................................ 100 Skrif en sakramentsgebruike ................................................................................ 101 Slot ......................................................................................................................... 102

Hoofstuk 17 Kerkjeug is Kerk ....................................................................... 103 Waarom en wanneer artikel 50? .......................................................................... 103 Inhoud huidige artikel 50...................................................................................... 105 Inhoud huidige artikel 50.2-50.4.......................................................................... 106 Slot ......................................................................................................................... 107

Hoofstuk 18 Die Kerklike Tug: ’n Anachronisme?....................................... 109 NGK-KO en kerklike tug: vertrekpunte................................................................ 110 Geredde sondaars .................................................................................................. 111 Vrees vir hersiening deur die burgerlike hof ........................................................ 111 Kerklike tribunale? ................................................................................................ 113 Die aanvang van die tugondersoek ....................................................................... 113 Die tugondersoek................................................................................................... 115 Die toepassing en opheïng van tugmaatreëls .................................................... 116

Hoofstuk 19 Ekumene ook Ordelik? ............................................................ 119 Twee faktore bepaal NG ekumene tot 1990/1994............................................... 120 NGK-KO: ’n sirkelbenadering ............................................................................... 122 Eenheid in NG kerkfamilie.................................................................................... 123

Hoofstuk 20 Kerk, Staat en Samelewing ...................................................... 125 Die DKO: kerk en staat.......................................................................................... 126 Die GKSA-KO: kerk en staat ................................................................................ 127 Die NGK-KO 1962: kerk en staat.......................................................................... 127 Die NGK-KO 1998: kerk en staat.......................................................................... 129 Die NGK-KO 2007: kerk en samelewing .............................................................. 129 Slot: die kerk in Suid-Afrika as profeet vir die samelewing................................. 130

Literatuurlys .................................................................................................. 131

Bylaag: NG Kerkorde 2007 ............................................................................. 141

Die Kerkorde .................................................................................................. 141 Hoofstuk 1 Die belydenis en orde van die kerk ................................................. 141 Hoofstuk 2 Die ampte van die kerk .................................................................... 141 Hoofstuk 3 Die vergaderinge van die kerk......................................................... 148 Hoofstuk 4 Die arbeid van die kerk .................................................................... 155 Hoofstuk 5 Kerklike opsig en tug ....................................................................... 159 Hoofstuk 6 Betrekkinge van die kerk na buite .................................................. 166

VO

O

RWOO

R

D

Hierdie publikasie het ten doel om aan die leser ’n inleidende greep op die gereformeerde kerkreg te gee. Daarom konsentreer dit op temas wat oor die hele spektrum van die gereformeerde kerkreg verspreid lê.

Die boekie probeer ook om relevante agtergrondinligting vir al die artikels van die Kerkorde van die NG Kerk (2007) te verskaf, maar is in dié opsig nie volledig nie. Ek het my doelbewus daarvan weerhou om net oor bestaande artikels as gepositiveerde kerkreg te skryf. Ek wou meer van die agtergrond, inleidingsvrae en veral ’n normatiewe kerkreg maak.

Dit was my geëerde voorganger, wyle Professor EPJ Kleynhans, wat graag tussen dieius constitutum(die heersende kerkreg of bestaande kerkordes) en dieius constituendum(die normatiewe kerkreg) onderskei het.

Soos wat hy met sy vier boeke oor die gereformeerde kerkreg meer as ’n dekade gelede ’n basis vir voorgraadse onderrig wou skep, so wil ek met hierdie werkie.

Dit gaan egter om meer as dit. Hiermee hoop ek ook om ’n gevorderde gesprek oor gereformeerde kerkreg vandag te stimuleer. Dit gaan om – in die woorde van Professor Willie Jonker uit 1965 – die regering van Christus in sy kerk.

PÉ Sàûŝŝ Universiteit van die Vrystaat Bloemfontein Mei 2010

i

HOOFSTUK 1 Kerkreg ’n Dienende Reg?

Hierdie hoofstuk bevat agtergrond vir die NGK-Kerkorde Artikels 1 en 2

Dit is die gereformeerde Nederlander Jan Plomp wat die woordjie “dienstrecht” as een van die kenmerke van ’n verantwoorde kerkreg aanbied. Hy kwaliîseer dit onmiddellik. Volgens hom is daar in die gemeente geen plek vir die heerskappy van “wie ook” nie. Hy betrek Markus 10:44 hierby: “…elkeen onder julle wat die eerste wil wees, moet julle almal se dienaar wees”. Hierdie opmerking van Plomp lê ingebed in sy betoog dat die kerkreg as ’n eiesoortige reg christologies-ekklesiologies gefundeer moet word omdat die Christokrasie die “Grundrecht”vir die kerkreg en daarom die ordening van die gemeente moet wees. Daarmee oordeel hy dat die kerkreg van“Biblische Weisungen” of Bybelse grondlyne gebruik moet maak omdat Christusgesag Woordgesag is en die Skrif geen klaargemaakte kerkorde bevat nie. Met sy“Biblische Weisungen”in ’n Christologies-ekklesiologiese perspektief sluit hy aan by die Duitsers Karl Barth en Erik Wolf (1992:38-40; vgl. Barth 1967:679 vv. en Wolf 1961:8, 24, 73 vv.). Op hierdie standpunt is kerkreg“diensreg”of ’n dienende reg omdat hy in sy poging tot ’n ordening van die kerk van Bybelse grondlyne as maatstaf uitgaan en op hierdie manier 1 die Skrif aan die kerk bedien. Hiermee kies Plomp teen twee onaanvaarbare rigtings in die kerk. Die eerste is die Luthers-georiënteerde bewering van die Duitse juris Rudolph Sohm in die laat 19de eeu dat die wese van die reg met die wese van die kerk in stryd is (Sohm 1923:1). Dié standpunt vind steeds navolgers (Barth 1967:679; Strauss 2007a:203). Plomp (1992:37) vind dit meer aanvaarbaar as Sohm se “reg” met algemene reg of “swak kerkreg” vervang word. Die tweede tendens waarteen Plomp dit het, is wat hy die “burokratisering” van die kerkreg noem. Dit gebeur wanneer die reëls van die kerkreg en die organisasie van die kerk ’n selfstandige mikpunt word én die kerkreg sy gestalte van ’n dienskneg – in diens van die heerskappy van die Woord – verloor. Sy reaksie op Sohm is ook ’n reaksie teen die charismatiserende neiging om die ordening van die kerk ná die boek Handelinge as onkerklik en ongeestelik – en los van die leiding van die Heilige Gees – af te maak (Plomp 1992:34-35).

Kerk en geloof neem reg in diens

Vanuit ’n Christelik-normatiewe of Bybels-Reformatoriese visie op die samelewing word dit aanvaar dat alles in die skepping met alles of elke aspek van die lewe saamhang.

1 Smit (1984:57) praat van die kerkorde – prinsipieel gesien – as ’n dienskneg van die Woordverkondiging.

1