Cleddyf ym Mrwydr yr Iaith?

Kate Woodward

Description

Talfyriadau 1. Braenaru'r Tir 2. Death to Hollywood!: Cyngor Celfyddydau Prydain Fawr a'r British Film Institute 3. Gwreiddiau a Chyd-destun sefydlu'r Bwrdd Ffilmiau Cymraeg 4. Troi'n Genedlaethol 5. Teisennau Mair (1979) a Newid Ger (1980) 6. O.G. (1981) ac O'r Ddaear Hen (1981) 7. Madam Wen (1982), S4C a Ty'd Yma Tomi! (1983) 8. Cloriannu

Sujets

• Histoire
• History

Informations

• Publié par: University of Wales Press
• Date de parution: 15 mai 2013
• Nombre de lectures: 0
• EAN13: 9780708325933
• Langue: Welsh
• Poids de l'ouvrage: 27 Mo

Extrait

Cleddyf ym Mrwydr yr Iaith?

Y MEDDWL A’R DYCHYMYG CYMREIG Golygydd Cyffredinol: Gerwyn Wiliams

Dan olygyddiaeth gyffredinol John Rowlands

1. M. Wynn Thomas (gol.),DiFfinio Dwy Lenyddiaeth Cymru(1995) 2. Gerwyn Wiliams,Tir Neb(1996) (Llyfr y Flwyddyn 1997; Enillydd Gwobr Goffa Ellis Griffith) 3. Paul Birt,Cerddi Alltudiaeth(1997) 4. E. G. Millward,Yr Arwrgerdd Gymraeg(1998) 5. Jane Aaron,Pur fel y Dur(1998) (Enillydd Gwobr Goffa Ellis Griffith) 6. Grahame Davies,Sefyll yn y Bwlch(1999) 7. John Rowlands (gol.),Y Sêr yn eu Graddau(2000) 8. Jerry Hunter,Soffestri’r Saeson(2000) (Rhestr Fer Llyfr y Flwyddyn 2001) 9. M. Wynn Thomas (gol.),Gweld Sêr(2001) 10. Angharad Price,Rhwng Gwyn a Du(2002) 11. Jason Walford Davies,Gororau’r Iaith(2003) (Rhestr Fer Llyfr y Flwyddyn 2004) 12. Roger Owen,Ar Wasgar(2003) 13. T. Robin Chapman,Meibion Afradlon a Chymeriadau Eraill(2004) 14. Simon Brooks,O Dan Lygaid y Gestapo(2004) (Rhestr Hir Llyfr y Flwyddyn 2005) 15. Gerwyn Wiliams,Tir Newydd(2005) 16. Ioan Williams,Y Mudiad Drama yng Nghymru 1880–1940(2006) 17. Owen Thomas (gol.),Llenyddiaeth mewn Theori(2006) 18. Sioned Puw Rowlands,Hwyaid, Cwningod a Sgwarnogod(2006) 19. Tudur Hallam,Canon Ein Llên(2007) (Enillydd Gwobr Goffa Ellis Griffith) 20. Enid Jones,FfugLen(2008) (Enillydd Gwobr Goffa Ellis Griffith)

Dan olygyddiaeth gyffredinol Gerwyn Wiliams

21. Eleri Hedd James,Casglu Darnau’r Jig-so(2009) 22. Jerry Hunter,Llwybrau Cenhedloedd(2012)

Y MEDDWL A’R DYCHYMYG CYMREIG

Cleddyf ym Mrwydr yr Iaith?

Y Bwrdd Ffilmiau Cymraeg

Kate Woodward

GWASG PRIFYSGOL CYMRU CAERDYDD 2013

h Kate Woodward, 2013

Cedwir pob hawl. Ni cheir atgynhyrchu unrhyw ran o’r cyhoeddiad hwn na’i gadw mewn cyfundrefn adferadwy na’i drosglwyddo mewn unrhyw ddull na thrwy unrhyw gyfrwng electronig, mecanyddol, ffotogopïo, recordio, nac fel arall, heb ganiatâd ymlaen llaw gan Wasg Prifysgol Cymru, 10 Rhodfa Columbus, Maes Brigantîn, Caerdydd, CF10 4UP.

www.gwasgprifysgolcymru.org

Mae cofnod catalog i’r llyfr hwn ar gael gan y Llyfrgell Brydeinig.

ISBN e-ISBN

978-0-7083-2592-6 978-0-7083-2593-3

Datganwyd gan Kate Woodward ei hawl foesol awdur y gwaith hwn yn unol ag adrannau 77 a Dyluniadau a Phatentau 1988.

i’w chydnabod yn 79 Deddf Hawlfraint,

Cysodwyd gan Wasg Dinefwr, Llandybïe, Sir Gaerfyrddin Argraffwyd gan CPI Antony Rowe, Chippenham

I fy nheulu

Cynnwys

Diolchiadau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . viii

Rhestr Luniau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Talfyriadau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ix

x

1. Braenaru’r Tir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2. ‘Death to Hollywood!’: Cyngor Celfyddydau Prydain Fawr, Cyngor Celfyddydau Cymru a’r British Film Institute . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 3. Gwreiddiau a Chyd-destun Sefydlu’r Bwrdd Ffilmiau Cymraeg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 4. Troi’n Genedlaethol a Brwydrau 1973–1978 . . . . . . . . . . . . 80 5.Teisennau Mair(1979) aNewid Gêr111. . . . . . . . . . . . . . (1980) . 6.O.G.(1981) acO’r Ddaear Hen(1981) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 7.Madam Wen(1982), S4C aTy’d Yma Tomi!(1983) . 155. . . . . . .

Cloriannu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185

Atodiad: Ffilmyddiaeth . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197

Mynegai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199

Diolchiadau

Hoffwn achub y cyfle i ddiolch i nifer o bobl a’m cynorthwyodd yn ystod y broses o ymchwilio ac ysgrifennu’r gyfrol hon. Yn gyntaf, hoffwn ddiolch i’r Athro Ioan Williams, am ei arweiniad a’i gyngor ers cychwyn y gwaith; Iestyn Hughes a staff Archif Genedlaethol Sgrin a Sain Cymru; Jen Pappas o Lyfrgell S4C; staff Llyfrgell Genedlaethol Cymru (yn enwedig staff arwrol Ystafell Ddarllen y De), Llyfrgell Hugh Owen, Archifdy Caernarfon, y Llyfr- gell Brydeinig a Llyfrgell y BFI. Carwn ddiolch i Christophe Dupin, Prifysgol Queen Mary, Llundain, am fy nghynorthwyo gydag ymchwil i adran ranbarthol y British Film Institute; Peter Tyndall, am ganiatáu i mi fynediad at gasgliad llawysgrifau Cyngor Celfyddydau Cymru yn ystod ei gyfnod fel prif weithredwr; Menna Richards, am ganiatâd i weld casgliad y BBC, a Geraint Talfan Davies am ganiatâd i weld papurau Aneirin Talfan Davies. Rwy’n ddiolchgar hefyd i Glyn Tegai Hughes am roi i mi nifer o bapurau Cymdeithas Celfyddydau Gogledd Cymru, a charwn ddiolch iddo yntau, yn ogystal â Gwyn Thomas, Wil Aaron, Gwilym Owen, John Walter Jones, Eirwen Williams ac Elwyn Williams am eu haelioni a’u parodrwydd i rannu eu hatgofion. Hoffwn ddiolch i Anwen Jones, Elin Haf Gruffydd Jones, Kate Egan, Paul Newland, Jamie Medhurst, Rhodri ap Dyfrig a Gerwyn Wiliams am eu cymorth, eu cefnogaeth a’u cyfeillgarwch. Carwn ddiolch i gronfa gynadleddau Prifysgol Aberystwyth a chronfa ymchwil yr Adran Astudiaethau Theatr, Ffilm a Theledu am gyllid i deithio i nifer o gynadleddau, lle cefais gyfleoedd i drafod amryw o’r syniadau a geir yn y gyfrol hon. Rwy’n ddyledus hefyd i gronfa Syr David Hughes-Parry ac i’r Adran Astudiaethau Theatr, Ffilm a Theledu am gefnogaeth ariannol a ganiataodd i’r gyfrol hon weld golau dydd. Yn olaf, ond bwysicaf, hoffwn ddiolch i fy nheulu bendigedig, ac i Elwyn yn arbennig, am eu cefnogaeth a’u cariad.

Rhestr Luniau

1. Cefin Roberts (Llew), Marged Esli (Mair) a J. O. Roberts (Goronwy) yn ffilmioTeisennau Mair(Gareth Wynn Jones, 1979). 2. Cefin Roberts (Llew) a Marged Esli (Mair) yn ffilmioTeisennau Mair(Gareth Wynn Jones, 1979). 3. Y cyfarwyddwr Gareth Wynn Jones gyda Dafydd Hywel (Huw Handi Twls) ac Elliw Haf (Bet). 4. John Pierce Jones (O.G.) yn ystod y ffilmio. 5. Y teulu Vaughan ynO’r Ddaear Hen(Wil Aaron, 1981): J. O. Roberts (Arthur Vaughan), Valerie Wynne-Williams (Dr Miriam Vaughan) a Bethan Jones (Anna Vaughan). 6. Y stỳnt ddramatig ar ddiweddO’r Ddaear Hen. 7. Arthur Vaughan (J. O. Roberts) yn gelain wedi’r ddamwain angheuol. 8. Un o brif olygfeyddMadam Wen(Pennant Roberts, 1982). 9. John Pierce Jones a Marged Esli mewn golygfa oMadam Wen. 10. Marged Esli fel Madam Wen. 11. Charles Williams ac Ian Saynor yn ffilmio un o’r golygfeydd tafarn. 12. Elen Roger Jones a Marged Esli yn ystod y ffilmio. 13. Un o olygfeydd dramatigMadam Wen. 14. Y criw cynhyrchu a’r actorion Janet Aethwy ac Iestyn Garlick. 15. John Ogwen ynMadam Wen.

Lle na nodir enw’r ffotograffydd yn yr adran luniau, gwnaed pob ymdrech i ddod o hyd i ddeiliad yr hawlfraint.